Ανδρέας Βιολάρης
Η ορολογία multi-club ownership (ΜCO) μπήκε στη ζωή μας λίγο πριν αποχαιρετήσουμε την προηγούμενη χιλιετία. Η πρώτη πολυεθνική εταιρία που εφάρμοσε το συγκεκριμένο μοντέλο ήταν η ENIC, προχωρώντας με την αγορά του πλειοψηφικού πακέτου ομάδων όπως Τότεναμ (σ.σ. κατέχει μέχρι σήμερα το 87% του αγγλικού συλλόγου), Βιτσένζα, Ρέιντζερς, Βασιλεία, Σπάρτα Πράγας και φυσικά η ΑΕΚ, δίνοντας το management της ελληνικής ομάδας στον Δημήτρη Μελισσανίδη. Ο εγκέφαλος πίσω από το πρωτοποριακό για τη εποχή εγχείρημα δεν ήταν άλλος από τον –νεαρό και άπειρο τότε - νυν πρόεδρο της Τότεναμ, Ντάνι Λέβι.
Το καθεστώς ιδιοκτησίας της ENIC θορύβησε την UEFA. Η Ένωση Ευρωπαίων Ομοσπονδιών αναγκάστηκε να προχωρήσει σε έρευνες και παράλληλα να διαμορφώσει τη σχετική νομοθεσία, με σκοπό να αποτρέψει τη δημιουργία γκρουπ ομάδων τα οποία θα βρίσκονταν κάτω από την ίδια ιδιοκτησιακή στέγη.
Είκοσι πέντε χρόνια μετά, το φαινόμενο όχι απλά δεν περιορίστηκε, αλλά έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, αφού πέραν των 260 ποδοσφαιρικών συλλόγων παγκοσμίως ανήκουν σε περίπου 65 διαφορετικά MCO γκρουπ. Ο μεγαλύτερος όμιλος είναι φυσικά το «City Football Group», στον οποίο ανήκουν 13 διαφορετικές ομάδες (!), ενώ το MCO γκρουπ της Red Bull είναι ένα από τα πιο γνωστά και ισχυρά παγκοσμίως.
Ένα από τα ανερχόμενα και φιλόδοξα γκρουπ, το οποίο στοχεύει στη δημιουργία ενός παγκόσμιου διχτύου που θα έχει υπό την ομπρέλα του ομάδες που θα διεκδικούν τίτλους σε εγχώριες και διεθνείς διοργανώσεις, είναι αυτό του Βαγγέλη Μαρινάκη. Και το οποίο αποτέλεσε και την αφορμή της σημερινής αρθρογραφίας. Η εξαιρετική πορεία της Νότιγχαμ Φόρεστ, η προοπτική να βρεθεί για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της στο Champions League και η πιθανότητα συνύπαρξης με τον Ολυμπιακό Πειραιώς στα κύπελλα Ευρώπης, επαναφέρει στο προσκήνιο το πολυσυζητημένο θέμα της πολύ-ιδιοκτησίας.
ΤΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ… ΤΡΙΚ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ
Οι κανονισμοί της UEFA είναι ξεκάθαροι και δεν επιτρέπουν σε ομάδες με κοινή ιδιοκτησία να αγωνίζονται στις ίδιες διοργανώσεις. Ακόμα πιο ξεκάθαρο είναι και το γεγονός ότι οι εν λόγω ομάδες βρίσκουν τους τρόπους και τους μηχανισμούς για να ξεγελάσουν το σύστημα με διάφορα λογιστικά… τρικ. Όπως έκανε το 2017 η Red Bull, σε μια προσπάθεια να πείσει την UEFA ότι η Λειψία και Σάλτσμπουργκ δεν είχαν κοινή ιδιοκτησία. Και τα κατάφερε!
Με συνοπτικές διαδικασίες, ο αυστριακός κολοσσός απομάκρυνε μέλη του προσωπικού της Σάλτσμπουργκ τα οποία συνδέονταν άμεσα με τη Red Bull, τροποποίησε τις διοικητικές δομές των δύο ομάδων, διαφοροποίησε τη συμφωνία συνεργασίας του με τη Λειψία, μειώνοντας (στα χαρτιά) τη χορηγία προς το γερμανικό σύλλογο, αφαίρεσαν από το έμβλημα της ομάδα το logo της Red Bull, ενώ μεταβίβασαν μέρος των μετοχών της Λειψίας για να μειωθεί κάτω κάτω από το 30%. Και κάπως έτσι Λειψία και Σάλτσμπουργκ τέθηκαν αντιμέτωπες στη φάση των ομίλων του Europa League τη σεζόν 2018-19.
Κάτι παρόμοιο έκανε το περασμένο καλοκαίρι και η Ζιρόνα, η οποία ανήκει στον ίδιον όμιλο ιδιοκτησίας με την Μάντσεστερ Σίτι. Ο καταλανικός σύλλογος παραχώρησε τη διαχείριση μέρος των μετοχών του σε ανεξάρτητο οίκο για να μειώσει το μερίδιό της κάτω από το 30% (για την περίοδο Ιουλίου 2024 - Ιουνίου 2025) για να έχει δικαίωμα να αγωνιστεί στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Παρόμοιες πρακτικές τρικ ακολούθησαν Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και Νις (ιδιοκτησία του Τζιμ Ράτκλιφ), οι οποίες παίζουν στο Europa League. Και παρόμοιο τρικ αναμένεται να κάνει το επόμενο διάστημα και ο Βαγγέλης Μαρινάκης, για να διασφαλίσει ότι δύο δικές του ομάδες μπορούν να συμμετέχουν στα κύπελλα Ευρώπης.
ΩΡΑ ΓΙΑ ΡΙΖΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ
Βλέποντας την κατάσταση να ξεφεύγει από τον έλεγχό της και τους κανονισμούς να έχουν κενά και… παραθυράκια διαφυγής, η UEFA καλείται να επανεκτιμήσει το νομικό πλαίσιο που διέπει την πολύ-ιδιοκτησία συλλόγων. Οι υφιστάμενοι κανόνες, οι οποίοι σχεδιάστηκαν πριν από 25 χρόνια, με σκοπό τη διατήρηση της ακεραιότητας του υγιούς ανταγωνισμού και την αποφυγή συγκρουσιακών συμφερόντων, απαιτούν σημαντικές αλλαγές για να προσαρμοστούν στις ανάγκες της εποχής. Υπάρχουν και σύλλογοι οι οποίοι ζητούν όχι απλά την αναπροσαρμογή του συγκεκριμένου κανονισμού αλλά την κατάργησή του.
Μέσα στο 2024 η UEFA προχώρησε σε κάποιες χαλαρωτικές ρυθμίσεις που δεν ήταν παρά μόνο προσωρινές λύσεις και μεταβατικοί κανόνες, οι οποίοι δεν είναι βιώσιμοι και απλά που βάζουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί.
Σε πρόσφατες του δηλώσεις ο Αλεξάντερ Τσέφεριν τόνισε πως το θέμα της ιδιοκτησίας πολλών ομάδων προβληματίζει την UEFA και χρειάζεται περαιτέρω μέτρα για τη σεζόν 2025/26. Αυτό που χρειάζεται είναι γενναίες αποφάσεις και ριζικές αλλαγές, όχι μόνο για την επόμενη αγωνιστική περίοδο, αλλά για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η UEFA οφείλει να βρει την κατάλληλες φόρμουλες και να διατηρήσει ισορροπίες με σκοπό να προστατεύσει το προϊόν της και παράλληλα να δημιουργήσει ένα οικονομικά βιώσιμο περιβάλλον για τις ποδοσφαιρικές ομάδες. Σαφώς και δεν είναι εύκολο, είναι όμως επιβαλλόμενο χρέος της Ένωσης Ευρωπαϊκών Ποδοσφαιρικών Ομοσπονδιών.
