Kathimerini.com.cy
Στη δημοσιότητα δόθηκε από τον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας κ. Γιώργο Σαββίδη, η Έκθεση της Τριμελούς Ερευνητικής Επιτροπής για τη διάθεση στην Κυπριακή Αγορά Οχημάτων από την Ε.Ε., της εισαγωγής οχημάτων από τρίτες χώρες, καθώς και την ανάκληση των οχημάτων αυτών.
Δείτε το πόρισμα εδώ
Όπως αναφέρεται στο πόρισμα, το ΤΟΜ μετέθεσε τις ευθύνες του σε τρίτα, μη κρατικά, όργανα, και μετέτρεψε την αποστολή του Τμήματος από φύλακα της οδικής ασφάλειας σε διαβιβαστή πληροφοριών σε τρίτους. Παράλληλα αναδεικνύει ότι μεταξύ των διαφόρων Κρατικών Υπηρεσιών δεν υπάρχει η απαιτούμενη συνεργασία και αλληλοενημέρωση στα θέματα οδικής ασφάλεια.
Σοβαρές ποινικές, πολιτικές και πειθαρχικές ευθύνες για την κρίσιμη, όπως αναφέρεται, περίοδο 2013 – 2023 εντοπίζει η έκθεση της Ερευνητικής Επιτροπής για τη διάθεση στην Κυπριακή Αγορά Οχημάτων από την ΕΕ, της εισαγωγής οχημάτων από τρίτες χώρες, καθώς και την ανάκληση των οχημάτων αυτών, την οποία δίνει στο δημοσιότητα το Γενικός Εισαγγελέας Γιώργος Σαββίδης.
Στην έκθεση της τριμελούς Ερευνητικής Επιτροπής, υπό τον πρώην Δικαστή του Ανωτάτου Μιχαλάκη Χριστοδουλίδη, εντοπίζεται ότι ενδεχόμενα έχουν διαπραχθεί τα αδικήματα της ανθρωποκτονίας και/ή της πρόκλησης θανάτου λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης, το αδίκημα της πρόκλησης βαριάς σωματικής βλάβης καθώς και αυτό της κατάχρησης εξουσίας.
Επισημαίνει ότι «υπό τα περιστατικά που περιβάλλουν τους θανάτους των δύο νεαρών προσώπων και τον σοβαρό τραυματισμό του τρίτου, λόγω έκρηξης του αερόσακου των οχημάτων, που οδηγούσαν, ενδέχεται να εμπλέκονται στα αδικήματα των άρθρων 205, 210 και 231 του ΠΚ όσοι (α) είχαν αντίληψη ή όφειλαν να έχουν αντίληψη του κινδύνου –ΤΟΜ και ΔτΚ– που διέτρεχαν οι χρήστες οχημάτων εφοδιασμένων με αερόσακους Takata, και (β) οι οποίοι είχαν καθήκον ενέργειας για λήψη μέτρων μείωσης ή αποτροπής του κινδύνου και (γ) παρέλειψαν και/ή αμέλησαν και/ή αδιαφόρησαν να εκπληρώσουν το καθήκον ενέργειας, προειδοποιώντας αυτούς που κινδύνευαν και λαμβάνοντας μέτρα μείωσης ή αποτροπής του κινδύνου».
Διευκρινίζεται παράλληλα ότι αρμόδιος, για να αποφασίσει κατά πόσον –ως αποτέλεσμα των ευρημάτων της Επιτροπής- αποκαλύπτεται το ενδεχόμενο διάπραξης ποινικών αδικημάτων, είναι ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, και τελικός κριτής, για να αποφασίσει κατά πόσον συγκεκριμένο πρόσωπο είναι αθώο ή ένοχο διάπραξης κάποιου αδικήματος, είναι το Δικαστήριο.
Στην πολυσέλιδη έκθεση αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι όσοι διετέλεσαν Υπουργοί Μεταφορών μεταξύ 2013 και 2023 «φέρουν βαριά πολιτική ευθύνη για την αδράνεια, απραξία, αμέλεια και αδιαφορία που επέδειξε το ΤΟΜ».
Σύμφωνα με την Νομική Υπηρεσία «από την Έκθεση που δημοσιεύεται απαλείφεται πολύ περιορισμένος αριθμός στοιχείων για σκοπούς συμμόρφωσης με το Ευρωπαϊκό και Εθνικό Δίκαιο που αφορά στην προστασία των προσωπικών δεδομένων».
Πολιτικές ευθύνες
Επισημαίνεται ότι «θεωρούμε ως κρίσιμη περίοδο την περίοδο 2013-2023».
Και αυτό, αναφέρεται, γιατί παρά το ότι το ΤΟΜ ενημερώθηκε για πρώτη φορά για την επικινδυνότητα των αερόσακων Takata το 2013, μέσω της Υπηρεσίας Προστασίας του Καταναλωτή και συνέχισε να τυγχάνει τέτοιας ενημέρωσης, ενημερώθηκε με επιστολές δύο πολιτών, το 2015 και 2016, ότι υπήρχε σε εξέλιξη παγκόσμια εκστρατεία ανάκλησης δεκάδων εκατομμυρίων οχημάτων λόγω της επικινδυνότητας των αερόσακων Takata και ετύγχανε συνεχών ενημερώσεων από τους ΔτΚ για ανακλήσεις οχημάτων «ουδέν, ουσιαστικά, έπραξε μέχρι το 2023 που ανέλαβε το ΥΜΕΕ ο Υπουργός Α. Βαφεάδης, ο οποίος ενεπλάκη στη λύση του προβλήματος λόγω της ενημέρωσης που είχε από τον πατέρα του Κ. Όξυνου για το πρόβλημα, και όχι από την αρμόδια αρχή ή από τον ΓΔ, που καθηκόντως θα έπρεπε να τον ενημερώσουν».
«Γι’ αυτήν λοιπόν την περίοδο (2013-2023) θεωρούμε ότι οι διατελέσαντες Υπουργοί φέρουν βαριά πολιτική ευθύνη για την αδράνεια, απραξία, αμέλεια και αδιαφορία που επέδειξε το ΤΟΜ, Τμήμα που υπάγεται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου τους, το οποίο, όχι μόνο δεν έλαβε οποιοδήποτε προληπτικό μέτρο μείωσης ή αποτροπής του κινδύνου που αντιμετώπιζαν οι χρήστες οχημάτων εφοδιασμένων με τους εν λόγω αερόσακους, αλλά ούτε καν ενημέρωσε τη Διεύθυνση του Υπουργείου και το κοινό για τον υπό αναφορά κίνδυνο», αναφέρεται στην έκθεση.
Παρόμοια, προστίθεται, «φέρουν την ίδια ευθύνη για την παράλειψη της ΗΜΥ να τους ενημερώσει για το πρόβλημα που είχε εντοπίσει για τους αερόσακους Takata, και η θέση τους ότι δεν φέρουν οποιαδήποτε ευθύνη λόγω μη ενημέρωσης δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή».
«Η οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη των υπαλλήλων του Υπουργείου τους ή των Υπηρεσιών/Τμημάτων που υπάγονται στο Υπουργείο τους αντανακλά – αντικειμενικά – στους ιδίους», συμπληρώνεται.
Εν πάση περιπτώσει, σημειώνεται, «η ευθύνη της μη ενημέρωσης ανήκει στους ιδίους και για έναν ακόμη λόγο. Αυτοί, θα έπρεπε να είχαν εφαρμόσει κατάλληλο μηχανισμό ενημέρωσης, ώστε να τίθενται ενώπιον τους τα όποια προβλήματα χειρίζονταν και/ή αντιμετώπιζαν τα Τμήματα/Υπηρεσίες της αρμοδιότητας του Υπουργείου τους, κάτι που δεν εφάρμοσαν».
Σύμφωνα με την Επιτροπή, «υπάρχει όμως ακόμη μια παράμετρος στη στάση των Υπουργών της κρίσιμης αυτής περιόδου. Αφορά τη μη ανάληψη ευθύνης».
«Επ’ αυτού τονίζουμε με έμφαση ότι “εάν τα πρόσωπα στην κορυφή της πολιτικής και κοινωνικής πυραμίδας δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις και παραλείψεις τους, τότε ενθαρρύνουν την εδραίωση γενικής και πολιτικής ασυδοσίας”, και περαιτέρω “ακρογωνιαίος λίθος του πολιτεύματος και του σύγχρονου συστήματος διακυβέρνησης είναι η ετοιμότητα ανάληψης ευθύνης, διότι μόνο τότε καλλιεργείται η πραγματική εμπιστοσύνη του πολίτη προς το Κράτος και τους πολιτειακούς θεσμούς”».
Τέλος, αναφέρεται , «σ’ ό,τι αφορά τους Υπουργούς, να υπενθυμίσουμε τη μαρτυρία των Γ. Νικολαΐδη και Γ. Λουκά ότι για την Εγκύκλιο του Μαρτίου του 2017 το Υπουργείο ήταν ενήμερο και – σύμφωνα με τον Γ. Λουκά– η διαμόρφωση του κειμένου της έγινε και με υποδείξεις του τότε Υπουργού».
Αυτό, προστίθεται, «ενδεχομένως, να έχει και ποινικές προεκτάσεις, και επαναλαμβάνουμε επί τούτου τα όσα παραθέσαμε στο Κεφ. IV που αφορά στην έκθεση Κ. Κοτζιάπασιη. Ότι, δηλαδή, ενδεχομένως, να έχει διαπραχθεί το αδίκημα της κατάχρησης εξουσίας του άρθρου 105 του ΠΚ, και, σε τέτοια περίπτωση, θα πρέπει ενδεχομένως να εξεταστεί κατά πόσον στη διάπραξη του συνήργησε ο τότε Υπουργός και/ή ο τότε ΓΔ του ΥΜΕΕ, λαμβανομένου βεβαίως υπόψιν, και του χρόνου που παρήλθε».
Πειθαρχικές Ευθύνες
Η έκθεση παραθέτει την νομοθεσία που διέπει την Δημόσια Υπηρεσία, τον Οδηγό Συμπεριφοράς και Δεοντολογίας των Δημοσίων Υπαλλήλων, αλλά και τα καθήκοντα και ευθύνες που προβλέπονται για τη θέση του Γενικού Διευθυντή.
«Έχοντας υπόψη μας το σύνολο του μαρτυρικού υλικού που τέθηκε ενώπιον της Επιτροπής, είναι εισήγηση της Επιτροπής όπως εξετασθεί το ενδεχόμενο να έχουν διαπραχθεί πειθαρχικά αδικήματα από τους δημοσίους υπαλλήλους που με τις πράξεις, κυρίως παραλείψεις τους, επέδειξαν αδράνεια και/ή αδιαφορία και/ή αμέλεια στην αντιμετώπιση της ανάγκης λήψης προληπτικών μέτρων αντιμετώπισης του κινδύνου των αερόσακων Takata, με αποτέλεσμα να χαθούν δύο ανθρώπινες ζωές, ενώ η σωματική ακεραιότητα τρίτου προσώπου, του Α. Λούγκου, να πληγεί μόνιμα για το υπόλοιπο της ζωής του», αναφέρεται.
Πειθαρχικά αδικήματα, προστίθεται, τα οποία έχουν στο επίκεντρο τους ότι, ενώ γνώριζαν ή όφειλαν να γνωρίζουν την επικινδυνότητα των αερόσακων Takata, εντούτοις επέδειξαν αμέλεια και/ή αδιαφορία στο να δώσουν τη δέουσα βαρύτητα στις συνεχείς προειδοποιήσεις της Υπηρεσίας Προστασίας του Καταναλωτή, από το 2013 και εντεύθεν, για την επικινδυνότητα των αερόσακων Takata, αμέλεια και/ή αδιαφορία να εξετάσουν και να δώσουν τη δέουσα βαρύτητα στο περιεχόμενο των επιστολών των δύο πολιτών, το 2015 και το 2016, που αφορούσε στην παγκόσμια εκστρατεία προς αντιμετώπιση της επικινδυνότητας των αερόσακων Takata και αμέλεια και/ή αδιαφορία και/ή αδράνεια να προβούν σε διαπίστωση του κινδύνου, όπως προβλέπεται από την σχετική νομοθεσία.
Επίσης «έλλειψη ευθυκρισίας σ’ ό,τι αφορά την ανάγκη κοινοποίησης από τις διευθύνσεις της ΗΜΥ και της Αστυνομίας των εκθέσεων, που λειτουργοί των δύο αυτών Υπηρεσιών ετοίμασαν για τα τρία δυστυχήματα –ειδικά του πρώτου ημερ. 30.7.2017– στις αρμόδιες αρχές με εισήγηση λήψης προληπτικών μέτρων για μείωση και/ή αποτροπή του κινδύνου από τους αερόσακους Takata».
Επί του προκειμένου, η Επιτροπή επισημαίνει ότι «η επί του θέματος θέση του Διευθυντή της ΗΜΥ αποκαλύπτει μια νοοτροπία, η οποία την προβλημάτισε ιδιαίτερα. Αφορά στους λόγους που επικαλέστηκε ο Διευθυντής της ΗΜΥ για τη μη κοινοποίηση των Εκθέσεών της είτε στο ΤΟΜ είτε στο ΥΜΕΕ».
Ανέφερε συναφώς, προστίθεται, «ότι δεν κοινοποίησε τις Εκθέσεις της, γιατί (α) είναι πάγια πρακτική της ΗΜΥ να τις κοινοποιεί αποκλειστικά στην Αστυνομία, γιατί κοινοποίησή τους ακόμη και στην προϊσταμένη αρχή … θα οδηγούσε την υπόθεση (Σημ:- που εξετάζει η Αστυνομία) να καταρρεύσει στο Δικαστήριο, και (β) Η ΗΜΥ “… με ένα απλό σερφάρισμα, με μια απλή έρευνα στο διαδίκτυο έχει εξάξει όλη αυτήν την πληροφόρηση”».
Δηλαδή, αναφέρεται, «όπως παρατηρήσαμε και στο στάδιο παράθεσης της μαρτυρίας του, αν κοινοποιούσε την πληροφορία που περιήλθε σε γνώση της Υπηρεσίας του μέσω διαδικτύου για ανάκληση δεκάδων εκατομμυρίων οχημάτων λόγω ελαττωματικότητας των αερόσακων Takata, θα … επηρέαζε το ανακριτικό έργο της Αστυνομίας (!)».
«Και όπως η Υπηρεσία του άντλησε αυτή την πληροφορία «… με ένα απλό σερφάρισμα», το ίδιο θα μπορούσαν να κάνουν και άλλοι (!)», προστίθεται.
Έτσι, σημειώνεται, «αντιλαμβάνεται η ΗΜΥ την αποστολή της, και η Επιτροπή παραθέτει τα πιο πάνω χωρίς σχόλια για προβληματισμό».
Περαιτέρω, αναφέρεται, «είναι εισήγηση της Επιτροπής όπως εξεταστεί το ενδεχόμενο διάπραξης πειθαρχικών αδικημάτων και από τους ΓΔ του ΥΜΕΕ οι οποίοι, κατά τον κρίσιμο χρόνο, αμέλησαν να εξασφαλίσουν τον απαραίτητο συντονισμό και να ασκήσουν την κατάλληλη εποπτεία του Υπουργείου στο ΤΟΜ και ΗΜΥ, ως όφειλαν, ώστε να ενημερώσουν ανάλογα και τον Υπουργό».
Να σημειώσουμε συναφώς, προστίθεται, «ότι, λόγω του χρόνου που παρήλθε και της αφυπηρέτησης πολλών από τους εμπλεκόμενους, η οποιαδήποτε πειθαρχική διαδικασία ενδεχομένως να είναι άνευ αντικειμένου».
Σε σχέση με το Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας η Επιτροπή αναφέρει ότι «αποκομίσαμε όμως την εντύπωση ότι ο τρόπος λειτουργίας του εν λόγω Συμβουλίου φαίνεται να μην εξυπηρετεί τον σκοπό σύστασης του».
«Είναι αρκετό επί τούτου να παρατηρήσουμε ότι, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Διευθυντή του Τμήματος Τροχαίας Αρχηγείου (Μ45), “.. έχει καταστεί συνήθης πρακτική η Αστυνομία να προσκομίζει ενώπιον του Συμβουλίου στατιστικά στοιχεία σε σχέση με τον αριθμό των νεκρών και των σοβαρά τραυματιών συνεπεία οδικών συγκρούσεων κλπ”, πληροφορία που προβληματίζει», αναφέρεται.
Και αυτό, προστίθεται, «γιατί, αν ο ρόλος της Αστυνομίας στο Συμβούλιο είναι όπως τον περιέγραψε ο μάρτυρας –και επ’ αυτού δεν έχουμε λόγο να αμφιβάλλουμε– τότε σε τι εξυπηρετεί αυτό το πολυπρόσωπο Συμβούλιο, το οποίο περιορίζεται στο να έχει στατιστικά στοιχεία σε «… σχέση με τον αριθμό των νεκρών και των σοβαρά τραυματιών …» και όχι να εξετάζει πως να εμπεδώσει οδική ασφάλεια, για να μην έχουμε νεκρούς και τραυματίες;».
Είναι εισήγηση της Επιτροπής «όπως επανεξεταστεί το πολυπρόσωπο του Συμβουλίου αφού οι διάφορες Υπηρεσίες/Αρχές που συμμετέχουν σ’ αυτό, φαίνεται να μην ανταλλάσσουν μεταξύ τους βασικές πληροφορίες, εφόσον τόσο η Αστυνομία όσο και η ΗΜΥ που συμμετέχουν στο Συμβούλιο δεν το ενημέρωσαν καν για το σοβαρό πρόβλημα της επικινδυνότητας των αερόσακων».
Ποινικές ευθύνες
Για σκοπούς του σοβαρού ζητήματος ενδεχόμενης ποινικής ευθύνης, η Επιτροπή αναφέρει ότι από το 2011 μέχρι την 21η Μαρτίου 2017 ίσχυε, σε σχέση με τις ανακλήσεις οχημάτων, η Εγκύκλιος του 2011. Σύμφωνα με την Εγκύκλιο αυτή, οι ΔτΚ ήταν υπεύθυνοι για τις ανακλήσεις τόσο των καινούργιων (λευκών) οχημάτων όσο και των γκρίζων οχημάτων, του ιδίου μοντέλου που αυτοί διέθεταν στην κυπριακή αγορά. Τηρουμένης βεβαίως της ευθύνης του ΤΟΜ για εποπτεία της αγοράς και της εκ του Νόμου ευθύνης του να επεμβαίνει όταν διαπιστώνει κίνδυνο για την οδική ασφάλεια.
Στις 21 Μαρτίου, 2017 η αρμόδια αρχή –ο διευθυντής δηλ. του ΤΟΜ– εξαίρεσε με σχετική Εγκύκλιο τους ΔτΚ από την ευθύνη ανάκλησης των γκρίζων οχημάτων. Το κατά πόσον αυτό έγινε σε γνώση και/ή με την εμπλοκή και/ή με υποδείξεις του Υπουργού του ΥΜΕΕ, είναι θέμα για το οποίο υπάρχουν αντικρουόμενες μαρτυρίες, όπως σημειώνουμε στο κατάλληλο σημείο της Έκθεσης μας.
«Από το 2013 και έκτοτε, το ΤΟΜ λάμβανε συνεχείς προειδοποιήσεις για την επικινδυνότητα των αερόσακων Takata, οι οποίες προέρχονταν (α) από την Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή, η οποία, από το 2013 μέχρι τον Μάιο του 2025, απέστειλε 73 τέτοιες προειδοποιήσεις –2 το 2013, 4 το 2015, 4 το 2016, 4 το 2017, 1 το 2018, 5 το 2019, 15 το 2020, 9 το 2021, 5 το 2022, 11 το 2023, 11 το 2024 και 2 το 2025– και σε καμία από αυτές δεν ανταποκρίθηκε, (β) από τις επιστολές του 2015 και 2016 των δύο πολιτών, το περιεχόμενο των οποίων δεν το προβλημάτισε και (γ) από τους ΔτΚ, οι οποίοι ζητούσαν επικαιροποιημένα στοιχεία των ιδιοκτητών οχημάτων που θα έπρεπε να ανακληθούν, τα οποία και έδινε χωρίς περαιτέρω ενέργειες και προβληματισμό», αναφέρεται.
Σημειώνεται στο σημείο αυτό, προστίθεται, «ότι ανάκληση γίνεται όταν ένα όχημα παρουσιάζει κίνδυνο για την οδική ασφάλεια».
Παρά τις πιο πάνω προειδοποιήσεις, συνεχίζει η έκθεση, «το ΤΟΜ δεν διαπίστωσε – ως όφειλε - κίνδυνο για την οδική ασφάλεια ή για την ασφάλεια των χρηστών οχημάτων εφοδιασμένων με αερόσακους Takata, ούτε εκπλήρωσε το καθήκον ενέργειας που του επέβαλλε το άρθρο 8(4) του Ν.61(Ι)/2005 και τους δυνάμει αυτού εκδοθέντες Κανονισμούς».
Και αυτό, αναφέρεται, «γιατί θεωρούσε πως το καθήκον και η αποστολή του περιοριζόταν –στις περιπτώσεις ανακλήσεων για αντιμετώπιση των κινδύνων, για τους οποίους γίνονταν– απλώς στο να δίνει επικαιροποιημένα στοιχεία των ιδιοκτητών στους ΔτΚ για προώθηση των ανακλήσεων».
Πρόκειται, επισημαίνεται, «όπως ήδη έχουμε παρατηρήσει, για μια στρεβλωμένη και επικίνδυνη αντίληψη που διαμορφώθηκε κατά τη διάρκεια που Διευθυντής – αρμόδια αρχή– του ΤΟΜ ήταν ο Σ. Κολέττας και παγιώθηκε όταν Διευθυντής του ΤΟΜ ήταν ο Γ. Νικολαΐδης, και
«Στις 30 Ιουλίου, 2017 τραυματίστηκε πολύ σοβαρά στο πρόσωπο και στο χέρι, με ανεξίτηλες παραμορφωτικές ουλές στο πρόσωπο, ο 19χρονος τότε Α. Λούγκου, από έκρηξη του αερόσακου Takata, ενώ οδηγούσε το αυτοκίνητο με αριθμό εγγραφής ΗΤΜ767, BMW σειρά 3(Ε46), το οποίο είχε Ευρωπαϊκή Έγκριση Τύπου», αναφέρεται.
Στη συνέχεια, προστίθεται, «στις 24 Ιανουαρίου,2023, τραυματίστηκε θανάσιμα ο 24χρονος Κ. Όξυνος λόγω επίσης έκρηξης του αερόσακου Takata του αυτοκινήτου με αριθμό εγγραφής ΗΕΗ737, μάρκας BMW 318i που οδηγούσε, το οποίο επίσης είχε Ευρωπαϊκή Έγκριση Τύπου».
Στις 21 Οκτωβρίου, 2024 «τραυματίστηκε θανάσιμα η 19χρονη Στυλιανή Γιωργαλλή λόγω έκρηξης και πάλι του αερόσακου Takata του αυτοκινήτου με αριθμό εγγραφής ΚPP825, μάρκας Toyota Vitz, το οποίο δεν είχε Ευρωπαϊκή Έγκριση Τύπου, αλλά κυκλοφορούσε στην Κύπρο λόγω της εθνικής επί μέρους Έγκρισης Τύπου».
Ενώπιον της Επιτροπής αναφέρθηκε και τέταρτο δυστύχημα λόγω έκρηξης του αερόσακου Takata, το οποίο, ευτυχώς, δεν επέφερε τραυματισμούς, προστίθεται.
Στη βάση του πιο πάνω πραγματικού πλαισίου εγείρεται το ερώτημα κατά πόσον η Επιτροπή διαπιστώνει ενδεχόμενο διάπραξης ποινικού ή ποινικών αδικημάτων, αναφέρεται και προστίθεται ότι «η απάντηση της Επιτροπής, επιπροσθέτως των πειθαρχικών παραπτωμάτων, είναι θετική».
«Έχουμε προς τούτο παραθέσει τα ευρήματα της Έρευνας που αιτιολογούν την πιο πάνω θετική απάντηση [Όρος 4(2)(ζ)], αλλά η Επιτροπή θεωρεί πως είναι εκτός του πλαισίου των Όρων Εντολής της αν, εν είδει δικαστικής απόφασης, προχωρούσε περαιτέρω», συνεχίζει.
Και αυτό, εξηγεί, «γιατί αρμόδιος, για να αποφασίσει κατά πόσον –ως αποτέλεσμα των ευρημάτων της Επιτροπής- αποκαλύπτεται το ενδεχόμενο διάπραξης ποινικών αδικημάτων, είναι ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, δυνάμει του Άρθρου 113 του Συντάγματος, και τελικός κριτής, για να αποφασίσει κατά πόσον συγκεκριμένο πρόσωπο είναι αθώο ή ένοχο διάπραξης κάποιου αδικήματος, είναι το Δικαστήριο».
Στη βάση λοιπόν της θεώρησης αυτής, περιοριζόμαστε να επισημάνουμε ότι ως αποτέλεσμα της έρευνας μας, ενδεχομένως, έχουν διαπραχθεί τα ποινικά αδικήματα της κατάχρησης εξουσίας του άρθρου 105 του ΠΚ για τους λόγους που ήδη αναφέραμε στο Κεφ.IV που πραγματεύεται την Έκθεση Κοτζιάπασιη».
«Να σημειώσουμε εδώ ότι εκ πρώτης όψεως θεωρούμε προβληματική τη διάπραξη, ενδεχομένως, και του αδικήματος της παραμέλησης υπηρεσιακού καθήκοντος του άρθρου 134 του ΠΚ, αφού για στοιχειοθέτηση του αδικήματος αυτού απαιτείται απόδειξη ότι ο δημόσιος λειτουργός που παραμελεί την εκτέλεση καθήκοντος, το πράττει εσκεμμένα και το «εσκεμμένα» φαίνεται να προϋποθέτει ειδική πρόθεση και να μην ικανοποιείται στη βάση αμέλειας και απραξίας», προστίθεται.
Η Επιτροπή θεωρεί ότι υπάρχει επίσης το ενδεχόμενο διάπραξης του αδικήματος «της ανθρωποκτονίας (άρθρο 205 του ΠΚ) και/ή της πρόκλησης θανάτου λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης (άρθρο 210 του ΠΚ) που αφορούν στον θανάσιμο τραυματισμό του Κ. Όξυνου και της Στ. Γιωργαλλή, ως και το αδίκημα της πρόκλησης βαριάς σωματικής βλάβης του άρθρου 231 του ΠΚ που αφορά τον Α. Λούγκου».
Όπως ήδη σημειώνεται πιο πάνω, η Επιτροπή, «για ευνόητους λόγους, δεν προχώρησε σε περαιτέρω ανάπτυξη της απάντησης της εν είδει δικαστικής απόφασης».
Επισημαίνει ότι «υπό τα περιστατικά που περιβάλλουν τους θανάτους των δύο νεαρών προσώπων και τον σοβαρό τραυματισμό του τρίτου, λόγω έκρηξης του αερόσακου των οχημάτων, που οδηγούσαν, ενδέχεται να εμπλέκονται στα αδικήματα των άρθρων 205, 210 και 231 του ΠΚ όσοι (α) είχαν αντίληψη ή όφειλαν να έχουν αντίληψη του κινδύνου –ΤΟΜ και ΔτΚ– που διέτρεχαν οι χρήστες οχημάτων εφοδιασμένων με αερόσακους Takata, και (β) οι οποίοι είχαν καθήκον ενέργειας για λήψη μέτρων μείωσης ή αποτροπής του κινδύνου και (γ) παρέλειψαν και/ή αμέλησαν και/ή αδιαφόρησαν να εκπληρώσουν το καθήκον ενέργειας, προειδοποιώντας αυτούς που κινδύνευαν και λαμβάνοντας μέτρα μείωσης ή αποτροπής του κινδύνου».
Με αποτέλεσμα, προσθέτει, «δύο νεαρά πρόσωπα να χάσουν τη ζωή τους και τρίτο να τραυματιστεί σοβαρά, θλιβερό αποτέλεσμα που, ενδεχομένως, θεμελιώνει την απαιτούμενη αιτιώδη συνάφεια».
«Αποτελεί εύρημα της Επιτροπής ότι οι Υπουργοί της περιόδου 2013-2023 έχουν βαριά πολιτική ευθύνη, την οποία όμως ουδείς εξ αυτών αναγνώρισε και ανέλαβε», σημειώνεται στα γενικά συμπεράσματα.
Και αυτό, αναφέρεται, «με το πρόσχημα ότι ουδείς τους ενημέρωσε για το πρόβλημα με τους αερόσακους Takata και τον τρόπο με τον οποίο το ΤΟΜ αντιμετώπιζε το πρόβλημα. Αν το γνώριζαν, πρόβαλαν, ασφαλώς και θα το αντιμετώπιζαν, όπως αποδεδειγμένα αντιμετώπισαν και άλλα θέματα κατά τη διάρκεια της θητείας τους ως Υπουργοί».
Πρόκειται, κατά την άποψη της Επιτροπής, «για αιτιάσεις που παραβλέπουν, αφενός, ότι η ευθύνη των Υπουργών «… είναι αντικειμενική, δεν χρειάζεται να έχει άμεσα και προσωπική εμπλοκή ένας/μία υπουργός σε ένα ζήτημα για να του/της καταλογιστεί» και, αφετέρου, ότι «… εάν τα πρόσωπα στην κορυφή της πολιτικής και κοινωνικής πυραμίδας δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις και παραλείψεις τους, τότε ενθαρρύνουν την εδραίωση γενικής και πολιτικής ασυδοσίας» και με τη μη ανάληψη ευθύνης δεν « … καλλιεργείται η πραγματική εμπιστοσύνη του πολίτη προς το Κράτος και τους πολιτειακούς θεσμούς»».
«Θλιβερή διαπίστωση της Επιτροπής –για τους πέντε (5) από τους έξι (6) πρώην ΓΔ– είναι η ευκολία, με την οποία πρόβαλαν την αφοπλιστική δικαιολογία πως ούτε και αυτοί γνώριζαν για το πρόβλημα με τους αερόσακους Takata, ή γενικά για τις ανακλήσεις και τον τρόπο αντιμετώπισης τους από το ΤΟΜ, ότι η ΗΜΥ δεν τους κοινοποίησε τις εκθέσεις της, ως όφειλε, και, δεν ήταν δυνατόν για τη διεύθυνση του Υπουργείου να ασκεί επαρκή εποπτεία στις πολλές Υπηρεσίες/Τμήματα του Υπουργείου. Και αυτό λόγω του ότι η άσκηση εποπτείας επί τόπου, απαιτούσε την παρουσία λειτουργών του Υπουργείου, πράγμα αδύνατο», συνεχίζει η έκθεση.
Παραβλέπουν όμως, σημειώνει, ότι «με τις δικαιολογίες αυτές αναγνώρισαν ανεπάρκεια στην εκτέλεση των καθηκόντων τους ως ΓΔ του Υπουργείου, και σχετικά παραπέμπουμε στα «Καθήκοντα και Ευθύνες» που ανέλαβαν με τον διορισμό τους. Ότι, δηλαδή, ανέλαβαν την ευθύνη για την άρτια και αποτελεσματική οργάνωση, διεύθυνση και εποπτεία των δραστηριοτήτων των Τμημάτων/Υπηρεσιών του Υπουργείου, καθώς και τον απαραίτητο συντονισμό. Ευθύνη, την οποία ουσιαστικά οι ίδιοι αναγνώρισαν ότι απέτυχαν να εκπληρώσουν».
«Όπως ήδη έχουμε επισημάνει, για την κρίσιμη περίοδο (2013-2023) είχε διαμορφωθεί και στη συνέχεια παγιωθεί, στο Τμήμα, η αντίληψη ότι την ευθύνη για τις ανακλήσεις και την εκτίμηση κινδύνου την είχε αποκλειστικά ο κατασκευαστής, και το ΤΟΜ είχε ως μόνο καθήκον να τους κοινοποιεί επικαιροποιημένα στοιχεία των ιδιοκτητών των υπό ανάκληση οχημάτων», αναφέρεται.
«Χαρακτηρίσαμε την αντίληψη αυτή στρεβλωμένη και επικίνδυνη, γιατί, στην πραγματικότητα, το ΤΟΜ μετέθεσε τις ευθύνες του σε τρίτα, μη κρατικά, όργανα, και μετέτρεψε την αποστολή του Τμήματος από φύλακα της οδικής ασφάλειας σε διαβιβαστή πληροφοριών σε τρίτους», αναφέρεται.
Με αποτέλεσμα, σημειώνεται, «να επιδείξει ασύγγνωστη αδιαφορία και απραξία στις συνεχείς προειδοποιήσεις/πληροφορίες για την επικινδυνότητα των αερόσακων Takata, και να μη προβεί, ως όφειλε, σε διαπίστωση κινδύνου για εκπλήρωση, στη συνέχεια, του καθήκοντος ενέργειας που είχε δυνάμει του Νόμου, των Κανονισμών και της αποστολής του».
Η Επιτροπή εντοπίζει επίσης ότι μεταξύ των διαφόρων Κρατικών Υπηρεσιών «δεν υπάρχει η απαιτούμενη συνεργασία και αλληλοενημέρωση στα θέματα οδικής ασφάλειας».
Ομοίως ανέδειξε, αναφέρεται, «ότι το πολυπρόσωπο Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας περί πολλά τυρβάζει αλλά υστερεί στην ουσία της αποστολής του που είναι η οδική ασφάλεια».
Με πιο ανησυχητικό, προστίθεται, «το παιχνίδι της μη ανάληψης ευθύνης και μετάθεσης της ευθύνης σε άλλους (blame game) να είναι ευρέως διαδεδομένο, και να έχουν διαμορφωθεί και παγιωθεί, σε μεγάλο βαθμό, λανθασμένες και επικίνδυνες νοοτροπίες που θα πρέπει να εκριζωθούν και να αντικατασταθούν με γνώμονα την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος».
Για να γίνει δε αυτό, σημειώνεται, «στα διάφορα πόστα πρέπει να τοποθετούνται πρόσωπα τα οποία, επιπρόσθετα από τα οποιαδήποτε προσόντα, συναισθάνονται ότι οι υψηλές θέσεις έχουν μεν πολλά προνόμια αλλά συνοδεύονται και από πολλές ευθύνες, τις οποίες θα πρέπει να είναι έτοιμοι να αναλάβουν και να υποστούν τις συνέπειες σε περίπτωση αποτυχίας».
