Kathimerini.com.cy
Του Απόστολου Τομαρά
Ο έλεγχος που πραγματοποίησε ο Γενικός Ελεγκτής για την Ανάθεση Δημόσιων Κατασκευαστικών Έργων σε Εργολάβους επιβεβαίωσε αυτό το οποίο είναι γνωστό τα τελευταία χρόνια. Την ύπαρξη συγκεκριμένων εταιρειών, γνωστές ως και Εθνικοί εργολάβοι, που αναλαμβάνουν τα μεγάλα συμβόλαια των δημοσίων έργων. Με βάση τα στοιχεία της έρευνας τρείς εταιρείες Cyfield, Iacovou και Cybarco φιγουράρουν στις τρείς πρώτες θέσεις με τη μεγαλύτερη αξία. Όπως αναφέρεται στην έκθεση «παρόλο που μαζί ανέλαβαν μόνο το 13% του αριθμού των συμβάσεων, εξασφάλισαν το 40,8% της συνολικής αξίας της αγοράς. Το εν λόγω στατιστικό υποδεικνύει αυξανόμενη συγκέντρωση της αγοράς για μεγάλα έργα σε συγκεκριμένους εργολάβους».
Οι εθνικοί εργολάβοι
Όπως προκύπτει από τον έλεγχο του Γενικού Ελεγκτή τρείς μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες έχουν του 40,8% της αγοράς. Η ανάλυση των στοιχείων του ελέγχουν καταδεικνύει ότι, παρά την ανάθεση μεγάλου αριθμού δημόσιων συμβάσεων (2.164), ένα σημαντικό ποσοστό της συνολικής συμβατικής αξίας συγκεντρώθηκε σε περιορισμένο αριθμό εργολάβων. Πρόκειται για τις εταιρείες Cyfield, Iacovou και Cybarco. Ενδιαφέρον στοιχείο της έρευνας αποτελεί το γεγονός ότι η εταιρεία Cyfield κατέλαβε την πρώτη θέση στην κατανομή του μεριδίου αγοράς για τέσσερα συναπτά έτη (2019–2023), γεγονός που πιθανόν να αποτελεί ακόμη ένα στοιχείο ένδειξης δημιουργίας δεσπόζουσας θέσης. Εδώ ο Γενικός Ελεγκτής σημειώνει πως «Τυχόν έλλειψη ικανοποιητικού αριθμού επιλογών περιορίζει τη διαπραγματευτική ικανότητα του κράτους και ίσως «αναγκάζει» την επανάληψη συνεργασιών με εργολάβους που ενδεχομένως δεν ανταποκρίνονται επαρκώς».
Καθυστερήσεις
Ο Γενικός Ελεγκτής εγείρει ερωτηματικά για την επιχειρησιακή ικανότητα των τριών εταιρειών να υλοποιούν παράλληλα πολλαπλά έργα με επιτυχία με μεγάλα δημόσια έργα να υπόκεινται σε μεγάλες καθυστερήσεις ή δεν ολοκληρώνονται καθόλου. Συγκεκριμένα η έκθεση κάνει λόγο για χρονική καθυστέρηση της τάξεως των 461 ημερών, δηλαδή 76,7% σε σχέση με τον αρχικό συμβατικό χρόνο εκτέλεσης τους.
Οι «μικροί»
Παρά το γεγονός ότι η μεγαλύτερη πίτα των δημοσίων συμβάσεων κατανεμήθηκε σε μεγάλο αριθμό εργολάβων η αξία τους δεν αγγίζει το 40% της συνολικής αξίας των δημοσίων έργων. Συγκεκριμένα η έρευνας έδειξε πως το 80% του συνολικού αριθμού των συμβάσεων κατανέμεται σε μεγάλο αριθμό μικρότερων εργολάβων. Από τις 2.164 συμβάσεις, οι 1.734 αναλήφθηκαν από μικρούς ή μεμονωμένους εργολάβους, γεγονός που υποδηλώνει πολυκερματισμό της αγοράς στα έργα μικρότερης κλίμακας.
Ανταγωνισμός
Ο έλεγχος έδειξε πως η συμμετοχή οικονομικών φορέων σε διαγωνισμούς είναι ικανοποιητική προς περιορισμένη. Το 60,3% των διαγωνισμών (2021-2024) προσέλκυσε τουλάχιστον τρεις συμμετοχές, ενώ στο 14,2% των περιπτώσεων δεν υπήρξε καθόλου ανταγωνισμός. Ο Γενικός Ελεγκτής σημειώνει την ανάγκη για Υγιή Αγορά. «Η αποτροπή φαινομένων υπερσυγκέντρωσης ή πολυκερματισμού αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη διαμόρφωση μιας υγιούς και ανταγωνιστικής αγοράς δημοσίων έργων, προς όφελος της οικονομίας και κατ’ επέκταση των πολιτών».
