Ενδείξεις ότι οι ερευνητές που εργάζονται στις ΗΠΑ θα διαδραματίσουν ολοένα πιο σημαντικό ρόλο στα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα καταγράφουν ειδικοί του χώρου, αν και επισημαίνουν ότι είναι «πολύ νωρίς» για να φανεί αν η τάση επιστροφής προς την Ευρώπη από επιστήμονες, που εγκαταλείπουν την κυβέρνηση Τραμπ θα διατηρηθεί μακροπρόθεσμα.
Ήδη σε ορισμένα ευρωπαϊκά σχήματα, η παρουσία αμερικανικών ιδρυμάτων και επιστημόνων έχει ενισχυθεί. Στις αρχές του μήνα, το European Research Council (ERC) ανακοίνωσε τους νέους δικαιούχους των Synergy Grants, χρηματοδοτήσεων που αποσκοπούν στην «ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ κορυφαίων ερευνητών» και προσφέρουν σε ομάδες δύο έως τεσσάρων επιστημόνων έως και 10 εκατ. ευρώ για έξι χρόνια. Το 2024, 12 έργα με συμμετοχή ερευνητών από τις ΗΠΑ είχαν εγκριθεί· φέτος ο αριθμός αυτός αυξήθηκε στα 21.
Τόσο ευρωπαϊκές όσο και εθνικές κυβερνήσεις έχουν εντείνει τις προσπάθειες προσέλκυσης επιστημόνων που εγκαταλείπουν τις ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει την πρωτοβουλία «Choose Europe for Science», ενώ το ERC έχει διπλασιάσει τους πόρους που διαθέτει για την υποστήριξη ερευνητών, οι οποίοι μετακινούνται προκειμένου να ιδρύσουν εργαστήρια στην Ευρώπη.
Σημαντικό ποσοστό εξετάζει το ενδεχόμενο μετανάστευσης
Η Γενική Γραμματέας του οργανισμού Science Europe, Lidia Borrell-Damián, δήλωσε στο Times Higher Education, ότι η αύξηση των αιτήσεων από ερευνητές που βρίσκονται στις ΗΠΑ «είναι αναμενόμενη», καθώς έρευνες δείχνουν ότι «ένα σημαντικό ποσοστό» τους εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο μετανάστευσης.
Παρόμοια άποψη εξέφρασε και ο πρόεδρος της European Academy of Sciences, Rodrigo Martins: «Στο παρελθόν, οι περισσότεροι Αμερικανοί, που υπέβαλλαν προτάσεις στο ERC δεν είχαν πραγματική πρόθεση να έρθουν στην Ευρώπη. Χρησιμοποιούσαν την αίτηση για να αποδείξουν την αξία τους στα ιδρύματά τους και να βελτιώσουν τη θέση τους στις ΗΠΑ», σημείωσε. «Σήμερα η κατάσταση έχει αλλάξει πλήρως. Έρχονται στην Ευρώπη».
Άγνωστο αν οι μετακινήσεις είναι προσωρινές ή μόνιμες
Παρά τη μεταβολή αυτή, η Borrell-Damián προειδοποίησε ότι είναι «ακόμη πολύ νωρίς» για να διαπιστωθεί αν η αρχική αύξηση των μετακινήσεων θα παγιωθεί τους επόμενους μήνες ή χρόνια. «Δεν γνωρίζουμε αν οι μετακινήσεις που παρατηρούμε θα είναι προσωρινές ή μόνιμες», πρόσθεσε, υπενθυμίζοντας ότι «η διαδικασία οργάνωσης μιας μετεγκατάστασης για έναν ερευνητή και την οικογένειά του απαιτεί χρόνο».
Η ίδια τόνισε, ότι η προσέλκυση επιστημόνων από τις ΗΠΑ πρέπει να θεωρείται μια διαδικασία που «ενισχύει το ευρωπαϊκό οικοσύστημα έρευνας και καινοτομίας» και όχι ως ανταγωνισμός για χρηματοδότηση. «Ο στόχος της Ευρώπης δεν είναι μια ‘κούρσα ταλέντων’, αλλά η δημιουργία ενός περιβάλλοντος, στο οποίο ερευνητές από κάθε υπόβαθρο μπορούν να συμβάλουν από κοινού στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων», ανέφερε η ίδια.
Επεσήμανε, επίσης, την ανάγκη για πολιτικές, που θα στηρίζουν «ποικίλες μορφές κινητικότητας», τόσο βραχυπρόθεσμες όσο και μακροπρόθεσμες, καλύπτοντας όλα τα ακαδημαϊκά πεδία. «Το κρίσιμο είναι να υπάρχουν διαθέσιμες επιλογές κινητικότητας που ανταποκρίνονται στις διαφορετικές ανάγκες των ερευνητών σε όλη την Ευρώπη», σημείωσε. «Η διασφάλιση δίκαιων, βιώσιμων και ελκυστικών συνθηκών σταδιοδρομίας παραμένει ο καλύτερος τρόπος για να διατηρηθεί και να προσελκυθεί ενα ταλέντο».
Ισχυρό κίνητρο και η στήριξη των συνεργατών
Από την πλευρά του, ο Martins κάλεσε την ΕΕ να διευρύνει τα χρηματοδοτικά της σχήματα ώστε να υποδέχεται κορυφαίους επιστήμονες μαζί με τις ερευνητικές τους ομάδες. «Αυτό που χρειαζόμαστε είναι τόσο ο ερευνητής όσο και η ομάδα του», είπε. «Πρέπει να δώσουμε ένα ισχυρό κίνητρο στους κορυφαίους Αμερικανούς ερευνητές: αν έρθετε στην Ευρώπη, θα στηρίξουμε και εσάς και τους συνεργάτες σας».
Καταλήγοντας, υπογράμμισε ότι η Ευρώπη διαθέτει «άφθονους πόρους» και πρέπει «να ανοίξει τις πόρτες της σε κάθε μορφή ταλέντου» που μπορεί να συμβάλει σε ένα μέλλον, που ευημερεί.
Πηγή: Protothema
