24news team
Συγκρατήστε αυτό το ποσό: Ένα δισεκατομμύριο, 173 εκατομμύρια ευρώ (€1.173 δισ.). Τόσα πληρώσαμε από το 2018 μέχρι σήμερα, μέσω του λογαριασμού της ΑΗΚ, για τους ρύπους από τη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή. Τόσα μας κόστισε ως νοικοκυριά, επιχειρήσεις, βιομηχανίες, οργανισμούς, δημόσιο, τοπική αυτοδιοίκηση.
Αν βοηθά καλύτερα για να αντιληφθούμε, τι ακριβώς χρεωθήκαμε τα τελευταία 7,5 έτη ώστε η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου να αγοράζει δικαιώματα εκπομπών αερίων που προκαλούν το καταστροφικό φαινόμενο του θερμοκηπίου, τότε μιλάμε για ένα μέσο όρο που κυμαίνεται περί των 156.4 εκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο.
Εάν δεν είχαμε αυτή την οικονομική πληγή, θα πληρώναμε κατά 18% φθηνότερο ρεύμα. Πώς τεκμηριώνεται ένα τέτοιο ποσοστό; Αρκεί να θυμηθούμε τη θέση του Υπουργείου Οικονομικών ότι η μείωση στον συντελεστή ΦΠΑ, από 19% σε 9% για οικιακούς καταναλωτές, που βρίσκεται σε ισχύ από τον περασμένο Απρίλη, «θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στα δημόσια οικονομικά», με το ετήσιο κόστος να φτάνει τα 78 εκατομμύρια ευρώ.
Ο λογαριασμός αναλυτικά
Ας δούμε αναλυτικά, πόσα μας κόστισε έως τώρα, ο εφιάλτης των ρύπων που εκπέμπουν οι μονάδες της ΑΗΚ οι οποίες λειτουργούν με μαζούτ και με πετρέλαιο:
- Έτος 2018: €38.835.819
- Έτος 2019: €67.194.678
- Έτος 2020: €74.556.787
- Έτος 2021: €165.406.794
- Έτος 2022: €248.082.268
- Έτος 2023: €256.428.825
- Έτος 2024: €229.938.049
- Έτος 2025: €92.474.265
- Σύνολο: €1.172.917.485
Η εξάρτηση και η διαχρονική αποτυχία
Οι πιο πάνω αριθμοί δεν αντανακλούν μονάχα τον υψηλό βαθμό εξάρτησης της ηλεκτροπαραγωγής από τα ορυκτά καύσιμα, παρά τα ωραία λόγια για εθνικές στρατηγικές και πράσινη μετάβαση. Ούτε και εξαντλείται με τη διαχρονική, παταγώδη αποτυχία έλευσης φυσικού αερίου (η ΔΕΦΑ συστάθηκε το 2007!), που θα μείωνε σημαντικά την ανάγκη της ΑΗΚ για αγορά δικαιωμάτων θερμοκηπιακών αερίων. Αν θα έριχνε και την τιμή της κιλοβατώρας και σε ποιο βαθμό, δεν μπορεί να εκτιμηθεί με σιγουριά καθώς θα εξαρτηθεί από εξωγενείς παράγοντες.
Υπάρχει μία ακόμη σοβαρή δυστοκία. Αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η πράσινη πρόοδος ενός κράτους δεν μετριέται με τον ρυθμό που αυξάνεται η εγκατεστημένη ισχύς από φωτοβολταϊκά συστήματα, αιολικά πάρκα, βιομάζα, υδρογόνο και ούτω καθεξής. Και να γεμίσει η Κύπρος με φωτοβολταϊκά πάνελ, για παράδειγμα, δεν θα έχει κανένα απολύτως αντίκρισμα εάν η ενέργεια που παράγεται δεν διεισδύει στο μείγμα της ηλεκτροπαραγωγής ή δεν αποθηκεύεται για μελλοντική χρήση. Εδώ, έχουμε θέμα και σοβαρό μάλιστα.
Η άβολη αλήθεια για τις ΑΠΕ
Η αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, από το 2018 μέχρι το 2024, ήταν πέραν της τριπλάσιας, καθώς από τα 289.7 μεγαβάτ αναρριχήθηκε στα 966.7 μεγαβάτ λόγω της «έκρηξης» με τα φωτοβολταϊκά (από τα 123 στα 797 μεγαβάτ). Παρόλα αυτά, η συνεισφορά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ανά εγκατεστημένο μεγαβάτ, παρουσιάζει πτωτική πορεία. Παρότι κατά την ηλιοφάνεια, ιδιαίτερα σε περιόδους υψηλής ζήτησης ρεύματος, όπως το καλοκαίρι, ανεβαίνει η διείσδυση των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, το ποσοστό τους που αξιοποιείται ακολουθεί πτωτική πορεία.
Με άλλα λόγια, κάθε χρόνο που περνά, περικόπτεται ολοένα και περισσότερη καθαρή ενέργεια. Απόδειξη; Από το 2022 μέχρι το 2024, οι περικοπές από τις ΑΠΕ έχουν πολλαπλασιαστεί δεκαέξι φορές. Τι σημαίνει; Παρά την κυβερνητική παραίνεση «βάλτε φωτοβολταϊκά», καθώς και τους σχεδιασμούς του ιδιωτικού τομέα ενόψει της ανταγωνιστικής αγοράς, οι υποδομές της χώρας δεν έχει εξελιχθεί για να υποστηρίξουν τη ραγδαία τους αύξηση. Από το δίκτυο που εξακολουθεί να στερείται ευελιξίας, μέχρι την αποθήκευση που παραμένει στα λόγια, οι αδυναμίες είναι πολλές.
Κράτη που διαχειρίστηκαν τις προκλήσεις
Συνεπώς δεν τίθεται θέμα υπερπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές αλλά δυστοκίας στην αξιοποίησή τους. Το επιχείρημα ότι οι περικοπές δεν αποτελούν κυπριακό φαινόμενο είναι βάσιμο όμως υπάρχουν παραδείγματα κρατών που έχουν επιτύχει πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Η Ισπανία, το 2023 πέτυχε ηλεκτροπαραγωγή 40% από αιολικά πάρκα και φωτοβολταϊκά συστήματα, ανεβάζοντας πέρυσι το ποσοστό στο 50% και κρατώντας τις περικοπές κάτω από το 5%. Παρόμοια εικόνα και στη Γερμανία ενώ άξιο αναφοράς είναι επίσης το ιρλανδικό μοντέλο με το 33% αιολικής ενέργειας και τις περικοπές να μην ξεπερνούν το 10%.
Πόση πράσινη ενέργεια πετάξαμε
- Στην Κύπρο, κατά το 2022, χάθηκαν σχεδόν 10.000 μεγαβατώρες, ποσοστό 3,3% του συνόλου της ενέργειας από ΑΠΕ. Αντιστοιχεί στις ενεργειακές ανάγκες περίπου 1.600 νοικοκυριών με μέσο όρο κατανάλωσης, για διάστημα ενός έτους.
- Το 2023, οι πετάμενες μεγαβατώρες εξαπλασιάστηκαν, ξεπερνώντας τις 59.000 και αγγίζοντας σε ποσοστό το 13,4%, που αντιστοιχεί στην ετήσια ανάγκη 10.000 νοικοκυριών με μέση κατανάλωση.
- Εντός του 2024, η κατάσταση ξέφυγε καθώς 166.000 πράσινες μεγαβατώρες (29% του συνόλου), έκαναν φτερά. Θα μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες σε ρεύμα περίπου 28.000 νοικοκυριών για διάστημα ενός χρόνου.
100.000 τόνοι διοξειδίου του άνθρακα
Οι επιπτώσεις επηρεάζουν σαφέστατα και το περιβάλλον. Εάν πέρυσι, χρησιμοποιούνταν για την ηλεκτροπαραγωγή οι 166 χιλιάδες μεγαβατώρες (που κατέληξαν στα σκουπίδια), ειδικοί σε θέματα ενέργειας έχουν υπολογίσει ότι θα αποτρέπαμε την εκπομπή 100 χιλιάδων τόνων διοξειδίου του άνθρακα, για τους οποίους η ΑΗΚ πλήρωσε και μας μετακύλησε 7 εκατομμύρια ευρώ. Ένα ποσό που ισοδυναμεί με τα λεφτά που πληρώνουν για ένα χρόνο, γύρω στα 38.500 νοικοκυριά, με μέση κατανάλωση (περί των 6.000 κιλοβατώρων) στην τιμή χρέωσης των 30 σεντς την κιλοβατώρα.
