Ελισάβετ Γεωργίου
** Η συνέντευξη αποτελεί μέρος μιας ενότητας συνεντεύξεων - 6 μαρτυρίες Πυροσβεστών που συγκλονίζουν. Σε αυτήν την ενότητα ανοίγουμε ένα παράθυρο στις ζωές των ανθρώπων που στέκονται στην πρώτη γραμμή. Οι πυροσβέστες μοιράζονται μαζί μας στιγμές που τους σημάδεψαν για πάντα - από δύσκολες διασώσεις και τραγωδίες με θύματα παιδιά, μέχρι τη στιγμή της μεγάλης έκρηξης στο Μαρί. Μέσα από τις ιστορίες τους, θα γνωρίσουμε τον κόσμο τους, θα νιώσουμε τις συγκινήσεις τους και ίσως βρούμε κάτι που θα μας αγγίξει βαθιά. Από σήμερα και για τις επόμενες έξι μέρες θα μοιραζόμαστε μια νέα ιστορία - μαρτυρία.
«Ο άνθρωπος αυτός, μόλις ανάρρωσε, ήρθε στον σταθμό, έφαγε μαζί μας, ήθελε να μας δει και να μας ευχαριστήσει. Δεν θέλουμε κάτι άλλο, αρκεί που τον σώσαμε»
Η ζωή ενός πυροσβέστη είναι γεμάτη δύσκολες αποφάσεις, φόβο, αλλά και στιγμές μεγάλης δικαίωσης. Ο Διοικητής της ΕΜΑΚ, Χαράλαμπος Χαραλάμπους, μιλά για την πορεία του από το 1989 μέχρι σήμερα. Περιγράφει τα πρώτα περιστατικά που σημάδεψαν την καριέρα του κάποια από αυτά και τη ψυχή του, τις μεγάλες πυρκαγιές σε Κύπρο και Ελλάδα, αλλά και τη φιλοσοφία του στη δουλειά: «Δεν υπάρχει το εγώ, είναι πάντα το εμείς».
Από τα πρώτα βήματα μέχρι σήμερα
Ο κ. Χαραλάμπους εντάχθηκε στο Πυροσβεστικό Σώμα το 1989. Σημειώνει ότι τότε η εκπαίδευση ήταν πιο περιορισμένη, ενώ σήμερα διαρκεί τρία χρόνια και συνοδεύεται από σύγχρονο εξοπλισμό. Ωστόσο, η ουσία παραμένει ίδια: η συλλογικότητα και η αλληλεγγύη. «Αν ξαναγεννηθώ, πάλι πυροσβέστης θα γίνω. Δεν μετανιώνω ούτε λεπτό για την επιλογή μου», μας λέει περήφανα.
«Το νερό έφτανε στον λαιμό μου. Πλησίασα το αυτοκίνητο που βούλιαζε, συστήθηκα στον πατέρα για να με εμπιστευτεί,του εξήγησα ότι πρώτα θα βγάλω τον μικρό και μετά εκείνον...»
Τα πρώτα μεγάλα περιστατικά
Το 1992, μόλις τρία χρόνια μετά την ένταξή του στο Σώμα, κλήθηκε εκτός υπηρεσίας σε μια δύσκολη αποστολή στον Πεδιαίο ποταμό. Ένα αυτοκίνητο με έναν πατέρα και το επτάχρονο παιδί του κινδύνευε να παρασυρθεί από τα ορμητικά νερά, ένας κορμός ευκαλύπτου συγκρατούσε το αυτοκίνητο όπως μας εξηγεί.
«Ήμουν μόλις τρία χρόνια στο Σώμα, δεν είχα άλλη επιλογή. Ήμασταν μόνο τρία άτομα. Ο προϊστάμενος και ο συνάδελφος με συγκρατούσαν από το σκοινί για να μη με χάσουν. Το νερό έφτανε στον λαιμό μου. Όταν πλησίασα το αυτοκίνητο που βούλιαζε, συστήθηκα στον πατέρα για να με εμπιστευτεί, θυμάμαι τα ονόματα τους μέχρι και σήμερα, του εξήγησα ότι πρώτα θα βγάλω τον μικρό και μετά εκείνον».
Όταν μετέφερε τον μικρό σε ασφαλές σημείο, επέστρεψε για τον πατέρα «Ξέσπασε σε δάκρυα συγκίνησης όταν κατάλαβε ότι το παιδί του ήταν ασφαλές, διέσωσα και τον ίδιο και έπειτα έφτασε στο σημείο ρυμουλκό, μπήκα ξανά στο νερό να γαντζώσω το όχημα. Σώθηκε και το αυτοκίνητο.»
Η διάσωση ολοκληρώθηκε με επιτυχία, και λίγες μέρες αργότερα ο πατέρας έστειλε επιστολή ευχαριστίας στον διευθυντή. «Νιώθεις μια ηθική ικανοποίηση, σώζεις δύο ζωές. Αυτή είναι η ικανοποίηση ενός πυροσβέστη, η στιγμή που αντιλαμβάνεσαι ότι υλοποιείς τον λόγο για τον οποίο εκπαιδεύεσαι».
Όταν ολοκληρώνεται το επεισόδιο καταλαβαίνεις τι έγινε και πόσο συνέβαλες σε αυτό, εξηγεί.
«Ποτέ δεν σκεφτόμαστε να κάνουμε πίσω, θα πάμε να γλιτώσουμε τον άνθρωπο πάντα έτσι σκεφτόμαστε θετικά, δεν κάνει κανένας πίσω, κανένας πυροσβέστης δεν κάνει πίσω».
Θυμάται όμως και ένα ακόμα περιστατικό, που δεν είχε αίσιο τέλος. «Ένα από τα πρώτα επεισόδια ήταν και μια κλήση που δεχθήκαμε για τροχαίο, ήταν μια μαμά με τα παιδιά της, όταν τελείωσε ο απεγκλωβισμός, πήγα στο νοσοκομείο και άκουσα τον γιατρό να λέει «Το χάσαμε το ένα μωρό». Λύγισα. Είχα τότε και εγώ την κόρη μου μικρή. Λυπήθηκα τόσο πολύ. Έκανα τρεις μέρες να φάω». Τότε οι Πυροσβέστες δεν είχαν ψυχολογική στήριξη από επαγγελματίες όπως εξηγεί, έπρεπε να βρουν τον μηχανισμό να το ξεπεράσουν μόνοι τους. Τώρα υπάρχει η δυνατότητα ένας πυροσβέστης να ζητήσει αυτή τη βοήθεια από τους ψυχολόγους της Αστυνομίας.
«Ήταν καλυμμένος ο δρόμος με Μαζουτ!»
Από τα πιο δύσκολα περιστατικά που έχει αντιμετωπίσει ήταν τον περασμένο Απρίλιο, όταν ενημερώθηκαν για πυρκαγιά σε αρθρωτό όχημα. Η εικόνα άλλαξε δραματικά όταν αποδείχθηκε ότι επρόκειτο για βυτιοφόρο πετρελαίου. «Όλος ο αυτοκινητόδρομος ήταν καλυμμένος με μαζούτ. Το βυτίο είχε προσκρούσει σε κοντέινερ, είχε προκληθεί πυρκαγιά, και η κατάσταση ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη. Ήταν ένα πραγματικά πολύπλοκο επεισόδιο».
Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, εντοπίστηκαν δύο εγκλωβισμένοι: ο οδηγός του βυτιοφόρου, τραυματισμένος και καλυμμένος με καύσιμα, και ο άλλος οδηγός εγκλωβισμένος κάτω από το κοντέινερ. Με τη συνεργασία των ασθενοφόρων και των πυροσβεστών, ο απεγκλωβισμός ολοκληρώθηκε έπειτα από δύο ώρες. «Ο άνθρωπος αυτός, μόλις ανάρρωσε, ήρθε στον σταθμό, έφαγε μαζί μας, ήθελε να μας δει και να μας ευχαριστήσει. Δεν θέλουμε κάτι άλλο, αρκεί που τον σώσαμε».
Μετά το περιστατικό, πραγματοποιήθηκε σύσκεψη με την Τροχαία για να καταγραφούν οδηγίες αντιμετώπισης παρόμοιων καταστάσεων.
«Δεν βλέπαμε πράσινο, όλα ήταν καμένα», Ηλεία 2007
Ο κ. Χαραλάμπους έχει συμμετάσχει σε πολλές αποστολές, εντός και εκτός Κύπρου. Στην Ελλάδα βρέθηκε το 2000, το 2007 και πιο πρόσφατα πέρυσι. Από τις πιο έντονες μνήμες του είναι οι πυρκαγιές στην Ηλεία το 2007. «Η διαδρομή ήταν τρεισήμισι ώρες, δεν βλέπαμε πράσινο, όλα καμένα. Σώσαμε ένα χωριό την τελευταία στιγμή έπειτα από αναζωπύρωση. Θυμάμαι έναν παππού καθόταν στην εκκλησία του χωριού, πήγα και κάθισα δίπλα του, μου είπε: «Χθες είχα χόρτο και όχι πρόβατα, σήμερα έχω πρόβατα και όχι χόρτο. Έμεινε χαραγμένο μέσα μου».
«Έβλεπα εφιάλτες μετά τη φωτιά στην Ορεινή Λεμεσό»
Παρόλα αυτά, θεωρεί πως η χειρότερη φωτιά που αντιμετώπισε ήταν στην ορεινή Λεμεσό, πρόσφατα. «Ήταν μια φωτιά πολύ μεγάλη, που δεν είδα ξανά. Οι συνθήκες ευνοούσαν την εξάπλωση, η μορφολογία του εδάφους ήταν δύσκολη, και επιχειρήσαμε για 36 συνεχόμενες ώρες». Εκείνες οι μέρες τον σημάδεψαν με εφιάλτες. «Μετά τη φωτιά της Λεμεσού έβλεπα εφιάλτες, οι συνθήκες ήταν πολύ δύσκολες… Δεν είμαστε ήρωες. Τη δουλειά μας θέλουμε να κάνουμε, αλλά και εμείς άνθρωποι είμαστε, με ευαισθησίες».
Η κριτική από τον κόσμο πλήγωσε πολλούς πυροσβέστες όπως μας αναφέρει, «Μιλούσαν λες και η πυροσβεστική ήταν απούσα, έρχονταν πυροσβέστες και μου έλεγαν «κ. Πάμπο κινδυνεύσαμε, είμασταν εκεί, γιατί μιλούν λες και δεν είμασταν εκεί;» Πήγαμε σε πέντε χωριά με τις ομάδες μου, εξηγεί ο κ. Χαραλάμπους, «οι ομάδες που προσφέραν ότι μπορούσαν να προστατεύσουν ανθρώπους και κατοικίες».
Η ομάδα του κ. Χαραλάμπους προέβη σε δύο διασώσεις ανθρώπων που παρέμεναν στα σπίτια τους ενώ η φωτιά πλησίαζε απειλητικά.
Κατάφεραν να σώσουν και τους δύο. Μας εξομολογείται όμως, κάτι που σπάνια θα ακούσεις άνθρωπο των σωμάτων ασφαλείας να παραδέχεται «Πολλοί συνάδελφοι υπέφεραν από μετατραυματικό στρες μετά την φωτιά αυτή, δεν είμαστε από σίδερο και εμείς άνθρωποι είμαστε!»
«Αν ξαναγεννηθώ πάλι πυροσβέστης θα γίνω»
Παρά τις δυσκολίες, δεν χάνει την πίστη του στη δουλειά: «Αν ξαναγεννηθώ, πάλι πυροσβέστης θα γίνω, αν περάσω τι εξετάσεις, διότι τώρα έχουν γίνει πολύ δύσκολες» (γέλια). Τονίζει ακόμα τη σημασία της εκπαίδευσης, της θεωρίας αλλά και της πράξης: «Ένας καλός πυροσβέστης πρέπει να μπορεί να δουλεύει στο φυσικό περιβάλλον, να είναι έτοιμος σωματικά και ψυχολογικά».
Ο ίδιος, με 36 χρόνια υπηρεσίας, αισθάνεται καθήκον του να στηρίζει την ομάδα του: «Πρέπει να έχω τη δύναμη να σταθώ στους συναδέλφους μου. Οι άνθρωποι κουράζονται, δουλεύουν κάτω από πίεση, και εγώ οφείλω να είμαι εκεί. Η εμπειρία μετρά στην ασφάλεια όλων».
Κλείνοντας, υπογραμμίζει ότι η προσφορά δεν σταματά ποτέ: «Η δουλειά μας δυστυχώς δεν είναι να συναντούμε τον κόσμο στις καλές στιγμές, αλλά στις δύσκολες. Είμαστε όμως κι εμείς άνθρωποι. Δεν κάνουμε ποτέ διακρίσεις, όλοι οι πολίτες είναι ίδιοι μπροστά μας. Και θα συνεχίσουμε να κάνουμε το καθήκον μας».
