Η Επίτροπος για το «σκλάβε»

Η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Μαρία Στυλιανού-Λοττίδη έκανε αυτεπάγγελτη παρέμβαση για τη ρατσιστική επίθεση (κλικ ΕΔΩ) που δέχτηκε ποδοσφαιριστής της ΑΠΕΑ Ακρωτηρίου στο παιχνίδι με την Κοράκου. 

Αναλυτικά:

Υπεύθυνος Τομέα : Γιώργος Κακότας
Λειτουργός: Νάσια Διονυσίου

5 Μαρτίου, 2020

1. Αφορμή για την παρούσα αυτεπάγγελτη παρέμβαση, στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων που μου παρέχει ο περί Καταπολέμησης των Φυλετικών και Ορισμένων άλλων Διακρίσεων (Επίτροπος) Νόμος, αποτέλεσε η καταγγελία, η οποία είδε το φως της δημοσιότητας, σύμφωνα με την οποία, κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικού αγώνα, ποδοσφαιριστής δέχθηκε ρατσιστικές λεκτικές επιθέσεις στη βάση του χρώματος και της φυλετικής καταγωγής του από αντίπαλους ποδοσφαιριστές, καθώς και άλλα πρόσωπα εντός και εκτός του γηπέδου. Ειδικότερα, η καταγγελία έγινε από τον παίχτη της ΑΠΕΑ Ακρωτηρίου, κ. Κ.Μ, για εις βάρος του ρατσιστικές συμπεριφορές, κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικού αγώνα με την ΑΕΚοράκου στις 21 Φεβρουαρίου 2020, στα πλαίσια του πρωταθλήματος ΣΤΟΚ.

2. Σε ανακοίνωση που εξέδωσε τη ΑΠΕΑ αναφέρονται τα εξής: «Στο εκτός έδρας αγώνα με τον ΑΕΚ Κοράκου σήμερα έχουμε βιώσει πράγματα που σίγουρα δεν ανήκουν στο ποδόσφαιρο. Ενώ το σκορ ήταν 3-0 στο 59ο λεπτό, ένας από τους παίκτες μας δέχθηκε ρατσιστική συμπεριφορά για τρίτη φορά κατά τη διάρκεια του αγώνα. Από ανθρώπους εντός κι εκτός γηπέδου, άκουσε τα χειρότερα πράγματα αρκετές φορές. Σε κάποιο σημείο δεν μπορούσε πλέον να συνεχίσει, έβγαλε την μπλούζα του και περπάτησε για να πάει εκτός. Οι συμπαίκτες του είδαν ότι ήταν πολύ αναστατωμένος και περπάτησαν στο γήπεδο μαζί του».

3. Ανακοίνωση εκδόθηκε και από τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Ποδοσφαιριστών Κύπρου (ΠΑ.Σ.Π), η οποία έχει ως εξής:
«Καταγγελία που υποβλήθηκε πριν λίγο στον ΠΑ.Σ.Π., αναφέρει πως ποδοσφαιριστής σε αγώνα του πρωταθλήματος ΣΤΟΚ δέχτηκε ρατσιστική επίθεση λόγω του χρώματός του χαρακτηριζόμενος από αντίπαλο ποδοσφαιριστή σαν, μεταξύ άλλων βρισιών, “σκλάβος’’…

Σύμφωνα με την καταγγελία που έλαβε ο Σύνδεσμος, ο θύτης αποβλήθηκε με απευθείας κόκκινη κάρτα αλλά, για λόγους που διερευνώνται από τον ΠΑ.Σ.Π., ο διαιτητής διέκοψε τον αγώνα εξ υπαιτιότητας της ομάδας του ποδοσφαιριστή δέκτη της άνανδρης και ανείπωτης επίθεσης γιατί, άκουσον άκουσον, οι συμπαίχτες του αποχώρησαν από τον αγωνιστικό χώρο για λίγα λεπτά για να τον καθησυχάσουν και παρηγορήσουν.
Το θύμα της επίθεσης βρίσκεται τώρα στην αστυνομία υποβάλλοντας καταγγελία για ρατσιστική επίθεση εναντίον του. Ο ΠΑ.Σ.Π. παρακολουθεί το περιστατικό και απαιτεί την πλήρη διερεύνηση του τόσο από την αστυνομία όσο και από την ΚΟΠ και, νοουμένου ότι η καταγγελία ευσταθεί, την επιβολή των δεόντων και παραδειγματικών ποινών».

4. Από τα πιο πάνω, προκύπτει ότι οι ρατσιστικές λεκτικές επιθέσεις, τις οποίες με βάση τις καταγγελίες, έχει δεχθεί ο ποδοσφαιριστής έχουν προωθηθεί στις δύο αρμόδιες Υπηρεσίες, που είναι, εν προκειμένω, η Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (ΚΟΠ) και η Αστυνομία και θα τύχουν διερεύνησης και χειρισμού, με βάση, αφενός, τους Πειθαρχικούς Κανονισμούς της ΚΟΠ, και, αφετέρου, την ποινική νομοθεσία. Αναμένεται ότι κατά τη διεξαγωγή έρευνας θα αξιολογηθούν και θα ληφθούν υπόψη τόσο οι σχετικές μαρτυρίες των ατόμων που ήταν παρόντα, όσο και ενδεχόμενο οπτικοακουστικό υλικό. Σημειώνω, δε, ότι από τη μελέτη βίντεο, που έχει δημοσιευθεί στο διαδίκτυο η αυθεντικότητα του οποίου δεν αμφισβητήθηκε, φαίνεται ότι ρατσιστικές προσβολές εις βάρος του ποδοσφαιριστή σημειώθηκαν και από μέρος οπαδών στην κερκίδα.

5. Χωρίς να επιθυμώ να υποκαταστήσω τις εν λόγω Υπηρεσίες στην άσκηση των αρμοδιοτήτων και καθηκόντων τους, έχω αποφασίσει να παρέμβω αυτεπάγγελτα στο θέμα, εξαιτίας της σοβαρότητας των καταγγελιών και της άμεσης και έντονης εγρήγορσης που απαιτείται να χαρακτηρίζει, σε τέτοια περιστατικά, το κράτος, το οποίο έχει και την πρωταρχική ευθύνη για την καταπολέμηση του ρατσισμού και των διακρίσεων και την προστασία όλων των προσώπων εντός της επικράτειάς του ανεξαρτήτως εθνικής καταγωγής, χρώματος, θρησκείας κ.α.

6. Πρέπει, συναφώς, να υπογραμμιστεί ότι η αυξημένη απαξία του ρατσισμού έγκειται στο ότι αρνείται τη θεμελιώδη αρχή ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι και ότι κανένα πρόσωπο και καμιά ομάδα προσώπων δεν είναι ιεραρχικά ανώτερη ή κατώτερη από οποιαδήποτε άλλη. Συνιστά, δε, επίθεση όχι μόνο εναντίον του προσώπου το οποίο την δέχεται, αλλά και εναντίον της ευρύτερης ομάδας, η οποία μοιράζεται όμοια χαρακτηριστικά με το πρόσωπο αυτό, ενσπείροντας στα μέλη της ομάδας αυτής τα ίδια αισθήματα ταπείνωσης ή φόβου που βιώνει ο άμεσος δέκτης.

7. Παράλληλα, η δημιουργία, διάδοση ή ενίσχυση ρατσιστικών στάσεων ή συμπεριφορών, μπορεί όχι μόνο να δημιουργήσει εχθρικό κλίμα εναντίον ομάδων με κοινά χαρακτηριστικά, αλλά και να οδηγήσει σε σοβαρές διακρίσεις εις βάρος τους με κορύφωση την εκδήλωση ακραίων μορφών βίας.

8. Για όλους τους πιο πάνω λόγους, το κράτος υπέχει αυξημένη υποχρέωση να δρα προληπτικά, αποτρεπτικά και κατασταλτικά εναντίον του ρατσισμού και να προστατεύει τα πραγματικά και πιθανά θύματά τους.

9. Ειδικότερα, σε σχέση με τον χώρο του αθλητισμού και, δη, του ποδοσφαίρου, διάφορα Ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα έχουν αναδείξει την ανάγκη για ενεργή και περιεκτική δράση κατά του ρατσισμού, καθώς επίσης και για αποφασιστική αντιμετώπιση των περιστατικών ρατσιστικής βίας, όταν και όπου αυτά εκδηλώνονται.

10. Είναι ενδεικτικό ότι, το 2001, τα Ηνωμένα Έθνη, με τη Διακήρυξη στην οποία κατέληξε το Παγκόσμιο Συνέδριο Κατά του Ρατσισμού, κάλεσαν τις διεθνείς αθλητικές ομοσπονδίες, σε συνεργασία με τα κράτη και διακρατικούς οργανισμούς, να εντατικοποιήσουν τον αγώνα τους κατά του ρατσισμού στον αθλητισμό. Η προτροπή αυτή οδήγησε τη Διεθνή Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (FIFA) στην υιοθέτηση Ψηφίσματος Κατά του Ρατσισμού.

11. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης, με το Ψήφισμα 4/2000 για την πρόληψη του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας στον αθλητισμό, κάλεσε τα κράτη να λάβουν μέτρα, επισημαίνοντας ότι ο ρατσισμός μπορεί να επηρεάσει όλα τα αθλήματα και να εκδηλωθεί σε διάφορα επίπεδα (πρωταθλήματα, θεσμούς και ΜΜΕ), και ειδικότερα , κατά την αλληλεπίδραση μεταξύ ή εναντίον παιχτών, ομάδων, προπονητών και οπαδών, καθώς και κατά διαιτητών.

12. Το 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI) δημοσιοποίησε «Σύσταση Γενικής Πολιτικής για την καταπολέμηση του ρατσισμού και των ρατσιστικών διακρίσεων στον τομέα του αθλητισμού». Στη Σύσταση τονίστηκε ότι, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για την καταπολέμηση του ρατσισμού στον αθλητισμό είναι η έλλειψη επίγνωσης της ύπαρξης και της σοβαρότητας τέτοιων φαινομένων, καθώς και η μη ύπαρξη δημόσιας δέσμευσης για την εξάλειψή του, αφού στην πραγματικότητα μόνο σε πολύ λίγες χώρες το πρόβλημα αναγνωρίζεται και αντιμετωπίζεται, και αυτό μόνο στο βαθμό που αφορά ρατσιστικές συμπεριφορές οπαδών και όχι άλλες, λιγότερο ευδιάκριτες, μορφές ρατσισμού.

13. Επιπρόσθετα,, το 2010, ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), σε Έκθεση με τίτλο: «Ρατσισμός, εθνοτικές διακρίσεις και κοινωνικός αποκλεισμός στον αθλητισμό», απευθύνει προς τις εθνικές και τοπικές αρχές συγκεκριμένες συστάσεις, συμπεριλαμβανομένης και της ανάπτυξης αποτελεσματικών τρόπων καταγραφής και παρακολούθησης των κρουσμάτων ρατσισμού και διακρίσεων στον αθλητισμό, καθώς και της ενίσχυσης της νομοθεσίας και της πρακτικής εφαρμογής της, ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην καταπολέμηση ρατσιστικών κρουσμάτων.

14. Η Κυπριακή Δημοκρατία , έχει ενσωματώσει τις πιο πάνω διαπιστώσεις και συστάσεις στο νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο , που σχετίζεται με τον αθλητισμό και το ποδόσφαιρο.

15. Ειδικότερα, στο άρθρο 11 των Πειθαρχικών Κανονισμών ΚΟΠ, με τίτλο: «Ρατσιστική ή παρόμοια συμπεριφορά, μετάδοση μηνυμάτων, ιδεολογική και πολιτική προπαγάνδα», προβλέπεται τα εξής:
11.1 Ρατσιστική ή παρόμοια συμπεριφορά
(α) Οποιοσδήποτε ο οποίος προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, προβαίνει σε ανάρτηση ή επίδειξη ή αναφώνηση ή αναγραφή φυλετικών, ρατσιστικών, υβριστικών ή, θρησκευτικών, και γενικά μηνυμάτων που θίγουν ή μειώνουν την αξιοπρέπεια του ατόμου ή των Εθνικών και Κρατικών συμβόλων, λαβάρων ή την ιστορία ή την κρατική υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας, στα στάδια όπου διεξάγονται οι αγώνες θα τιμωρείται με αποβολή για δέκα αγώνες τουλάχιστο.
(β) Οποιοδήποτε σωματείο του οποίου οι οπαδοί, μέλη, υπάλληλοι, μέλη της διοίκησης, αξιωματούχοι, οργανωμένοι σύνδεσμοι φιλάθλων ή πρόσωπα που ενεργούν κατ’ εντολή ή για λογαριασμό του θα επιδείξουν τέτοια συμπεριφορά όπως καθορίζεται ανωτέρω πριν και/ή κατά την διάρκεια και/ή μετά το τέλος αγώνα, θα τιμωρείται με πρόστιμο το οποίο κατ’ ελάχιστον θα είναι 5,000 ευρώ.
(γ) Σε περίπτωση που το ίδιο Σωματείο τιμωρηθεί για παράβαση του παρόντος άρθρου (αναφορικά όμως με ρατσιστικά μηνύματα) πέραν της μίας περίπτωσης, ακολούθως για κάθε νέα παράβαση θα τιμωρείται με διεξαγωγή αγώνα κεκλεισμένων των θυρών και χρηματική ποινή τουλάχιστον 50.000,00 ευρώ. Η Δικαστική Επιτροπή σε οποιοδήποτε μεταγενέστερο αδίκημα (πέραν των δύο που προβλέπονται πιο πάνω), τιμωρεί το Σωματείο με περισσότερους από ένα αγώνα κεκλεισμένων των θυρών και/ή απαγόρευση χρήσης σταδίου ή συγκεκριμένης κερκίδας και/ή κατακύρωση αγώνα και/ή αφαίρεση βαθμών και/ή αποκλεισμό από την διοργάνωση.
(δ) Εάν οι συνθήκες της υπόθεσης το απαιτούν, το πειθαρχικό σώμα μπορεί να επιβάλει περαιτέρω πειθαρχικά μέτρα στο υπεύθυνο σωματείο, όπως διεξαγωγή ενός ή περισσοτέρων αγώνων κεκλεισμένων των θυρών, απαγόρευση χρήσης σταδίου, ή συγκεκριμένης κερκίδας, κατακύρωση αγώνα, αφαίρεση βαθμών ή αποκλεισμό από την διοργάνωση.
(ε) Εάν ο αγώνας διακόπτεται από τον διαιτητή γιατί υπάρχει ρατσιστική συμπεριφορά, ο αγώνας μπορεί να κατακυρωθεί υπέρ του Σωματείου που δεν ευθύνεται για την διακοπή.
(στ) Τα πιο πάνω πειθαρχικά μέτρα μπορούν να συνδυαστούν και με συγκεκριμένες οδηγίες που έχουν σαν στόχο να αντιμετωπίσουν τέτοιες συμπεριφορές.
(ζ) Όλες οι μορφές της ιδεολογικής, πολιτικής και θρησκευτικής προπαγάνδας απαγορεύονται. Αν η διάταξη αυτή παραβιάζεται, οι παράγραφοι (α) μέχρι (στ) εφαρμόζονται κατά αναλογία.

16. Πέραν της πιο πάνω ειδικής διάταξης, στις γενικές πρόνοιες που διαλαμβάνονται στο άρθρο 4 των Πειθαρχικών Κανονισμών, αναφέρονται τα εξής:
ΑΡΘΡΟ 4: Κώδικας συμπεριφοράς
Οποιοδήποτε από τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που υπόκεινται σε πειθαρχικό έλεγχο με βάση το Άρθρο 2 των παρόντων κανονισμών θα πρέπει να συμπεριφέρεται με βάση τις αρχές της αφοσίωσης, αξιοπρέπειας και αθλητοπρέπειας.
Ειδικότερα αλλά όχι περιοριστικά διαπράττεται παράβαση των εν λόγω αρχών και πειθαρχικό παράπτωμα από οποιοδήποτε που:
(α) ∆εν τηρεί το Καταστατικό, τις πρόνοιες της Προκήρυξης Πρωταθλημάτων, οποιουσδήποτε ισχύοντες κανονισμούς, οδηγίες, εγκυκλίους και αποφάσεις της ΚΟΠ, της UEFA και της FIFA και των αρμοδίων οργάνων τους, όπως επίσης και τους κανόνες του αθλήματος (rules of the game) όπως καθορίζονται από την IFAB (International Football Association Board) και τον κώδικα ηθικής δεοντολογίας της FIFA (FIFA Code Of Ethics).
(…)
(γ) Του οποίου η συμπεριφορά είναι προσβλητική ή με οποιοδήποτε τρόπο αντίθετη με τους βασικούς κανόνες της αξιοπρεπούς συμπεριφοράς.

17. Στον Κώδικα Ηθικής Δεοντολογίας της FIFA, στον οποίο γίνεται αναφορά πιο πάνω, περιέχεται διάταξη (άρθρο 22), με τίτλο: «Διακρίσεις και Δυσφήμιση», στην οποία προβλέπεται ότι, τα πρόσωπα τα οποία δεσμεύονται από τον Κώδικα δεν θα πρέπει να προσβάλλουν την αξιοπρέπεια ή την ακεραιότητα μίας χώρας, ενός προσώπου ή μία ομάδας προσώπων, μέσω περιφρονητικών, ρατσιστικών ή δυσφημιστικών λόγων ή έργων, στη βάση της φυλής, του χρώματος του δέρματος, της εθνότητας, της εθνικότητας, την κοινωνικής καταγωγής, του φύλου, της αναπηρίας, της γλώσσας, της θρησκείας, του πολιτικού ή οποιουδήποτε άλλου φρονήματος, του πλούτου, της γέννησης ή άλλου στάτους, του σεξουαλικού προσανατολισμού ή οποιουδήποτε άλλου λόγου.

18. Πέραν του πειθαρχικού σκέλους, σε επίπεδο ποινικού δικαίου, το άρθρο 72, του Νόμου περί της Πρόληψης και της Καταστολής της Βίας στους Αθλητικούς Χώρους (Ν. 48(Ι)/2008), με τίτλο: «Απαγόρευση χρήσης ρατσιστικών ή υβριστικών συνθημάτων ή συμβόλων», ορίζει ως ακολούθως:

72. Οποιοδήποτε πρόσωπο σε αθλητικό χώρο ή στην αμέσως γειτνιάζουσα περιοχή:
(α) φέρει, χρησιμοποιεί, τοποθετεί, προβάλλει ή παρουσιάζει πανό, αφίσα, πλακάτ ή άλλο παρόμοιο μέσο στο οποίο αναγράφονται ή απεικονίζονται ρατσιστικά ή υβριστικά ή πολιτικά ή κομματικά συνθήματα ή σύμβολα ή συνθήματα που μπορούν να προσβάλουν την ιστορική μνήμη · ή
(β) εκστομίζει ρατσιστικά συνθήματα ή κάνει ρατσιστικές ή υβριστικές δηλώσεις ή ομιλίεςֹ ή
(γ) χειρονομεί με άσεμνο ή υβριστικό ή ρατσιστικό τρόπο· ή
(δ) τραγουδά ή αναφωνεί υβριστικά ή άσεμνα ή ρατσιστικά τραγούδια ή συνθήματα,
είναι ένοχο πλημμελήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τα χίλια ευρώ ή και στις δύο αυτές ποινές.

19. Όλα τα πιο πάνω καταδεικνύουν ότι το εθνικό δίκαιο για την αντιμετώπιση και καταπολέμηση των ρατσιστικών περιστατικών ή αδικημάτων που λαμβάνουν χώρα στο ποδόσφαιρο είναι επαρκές, συνεκτικό και σύμφωνο με τις συστάσεις και κατευθύνσεις που έχουν υιοθετηθεί και προωθηθεί σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο.

20. Αυτό που, ωστόσο, παραμένει είναι η προώθηση και εφαρμογή των σχετικών κανόνων δικαίου όπου και όταν ένα τέτοιο αδίκημα αποδεικνύεται , ώστε, μέσω της επιβολής αυστηρών ποινών , αφενός να τιμωρείται ο δράστης και αφετέρου να προστατεύεται η αξιοπρέπεια των θυμάτων με την αποτροπή και την καταπολέμηση της αναπαραγωγής και εδραίωσης τέτοιων συμπεριφορών στην κοινωνία.

21. Εν όψει όλων όσων αναφέρθηκαν πιο πάνω καθίσταται σαφές ότι τόσο η ΚΟΠ, όσο και η Αστυνομία, στα πλαίσια των διακριτών τους αρμοδιοτήτων, έχουν την δυνατότητα και το νομικό έρεισμα να διερευνήσουν την καταγγελία που τους υποβλήθηκε σε σχέση με τα όσα κατ´ ισχυρισμό συντελέστηκαν κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου ποδοσφαιρικού αγώνα εναντίον του ποδοσφαιριστή ΧΧ, και εφόσον οι καταγγελίες ευσταθούν θα πρέπει, να προχωρήσουν με τις προβλεπόμενες διαδικασίες που σχετίζονται με πειθαρχικές και ποινικές διώξεις.

22. Τέλος, η ΚΟΠ θα πρέπει, βάσει των Πειθαρχικών Κανονισμών της, να αξιολογήσει επίσης και την πράξη/απόφαση του διαιτητή του αγώνα, ώστε να διαφανεί εάν αυτή ήταν σύμφωνη με τα όσα απαιτούνται για τον χειρισμό τέτοιων κρουσμάτων.

23. Το ζήτημα αφορά μια σοβαρή καταγγελία για ρατσιστική επίθεση που δέχθηκε ένα πρόσωπο, εξαιτίας και μόνο του χρώματος και της φυλετικής του καταγωγής.

24. Τέτοιες επιθέσεις αδιαμφισβήτητα συνιστούν άμεσες και ευθείες προσβολές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, τραυματίζουν βαριά τις οικουμενικές αξίες του αθλητισμού και του ποδοσφαίρου, γι’ αυτό και αποτελούν όχι απλώς ηθικά και κοινωνικά κατακριτέες ενέργειες, αλλά συνάμα είναι ποινικά και πειθαρχικά κολάσιμες πράξεις.

25. Ως εκ τούτου καθίσταται αναγκαία η άμεση διερεύνηση της καταγγελίας ώστε, να σταλεί μήνυμα μηδενικής ανοχής στον ρατσισμό, τόσο στο χώρο του αθλητισμού, όσο και ευρύτερα στη κοινωνία.

26. Υπό το φως των πιο πάνω, υποβάλλω την παρούσα Τοποθέτηση στον Αρχηγό Αστυνομίας και στον Πρόεδρο ΚΟΠ, με την παράκληση όπως τύχω ενημέρωσης το συντομότερο δυνατόν, για τις ενέργειες στις οποίες έχουν ήδη προβεί ή θα προβούν άμεσα για την διερεύνηση της καταγγελίας και την εξέταση διάπραξης ενδεχομένων ποινικών και πειθαρχικών αδικημάτων.

Μαρία Στυλιανού-Λοττίδη
Επίτροπος Διοικήσεως και
Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Ως Φορέας Ισότητας και Καταπολέμησης των Διακρίσεων