Ο χρόνος, λένε, γιατρεύει τα πάντα. Όχι, όμως, σε αυτή την περίπτωση. 41 ολόκληρα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ανείπωτη τραγωδία με τα 21 θύματα και τους δεκάδες ακόμα τραυματίες στη Θύρα 7 του «Σταδίου Γεώργιος Καραϊσκάκης». Κανείς δεν έχει ξεχάσει.
Δεν μπορεί να ξεχάσει. Από το μακρινό 1981 μέχρι και σήμερα, κάθε χρόνο, όταν το ημερολόγιο δείχνει 8 Φλεβάρη, η ίδια μαυρίλα. Η ίδια θλίψη. Οι άσχημες μνήμες ξυπνάνε ξανά και, όσα χρόνια κι αν περάσουν, δεν μπορεί να το χωρέσει ο νους. Πώς να χωρέσει το ότι 21 ψυχές, από δεκατεσσάρων μέχρι σαράντα ετών, πήγαν στο γήπεδο να δουν την ομάδα τους σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα και δεν επέστρεψαν σπίτι ποτέ; Η μεγαλύτερη τραγωδία των ελληνικών γηπέδων και μία από τις χειρότερες στην ιστορία του παγκόσμιου ποδοσφαίρου.
Ούτε θέλει να ξεχάσει κανείς. Αθάνατοι όσοι δεν ξεχνιούνται, λένε. Το έχουμε ανάγκη να θυμόμαστε. Να πιστεύουμε ότι αυτές οι ψυχές μας βλέπουν από εκεί ψηλά. «Αδέρφια, ζείτε, εσείς μας οδηγείτε», το σύνθημα που δονεί κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, το μνημείο έξω από το «Γεώργιος Καραϊσκάκης». Ελάχιστος φόρος τιμής, δάκρια στα μάτια και ένα μεγάλο «Γιατί;», να παραμένει μέχρι και σήμερα.
Το χρονικό της καταστροφής
Ντέρμπι κορυφής που κρίνει ένα ολόκληρο πρωτάθλημα και η ομάδα του γηπεδούχου Ολυμπιακού κυριαρχεί στον αγωνιστικό χώρο κόντρα στην ΑΕΚ, κερδίζοντας τελικά με το εμφατικό 6-0. Στο ασφυκτικά γεμάτο με περισσότερους από 35.450 κόσμου «Καραϊσκάκης», επικρατούσε πανζουρλισμός. Μέρος των φιλάθλων που βρισκόταν στη Θύρα 7 δεν κρατιέται να περιμένει μέχρι τη λήξη της αναμέτρησης και φεύγει τρέχοντας προς τη Θύρα 1, έτσι ώστε να βρεθεί κοντά στον διάδρομο των αποδυτηρίων και να αποθεώσει από κοντά τους θριαμβευτές.
Η συνέχεια δραματική. Ένας από τους πρώτους φιλάθλους που κατέβαινε στα σκαλιά της θύρας γλιστράει στα μικρά σκαλοπάτια και πέφτοντας παρασύρει και άλλους που βρισκόταν μπροστά του. Στο βάθος, σύμφωνα με μαρτυρίες, οι πόρτες κλειστές ή μισάνοιχτες, τα τουρνικέ μπλοκαρισμένα και οι φύλακες πουθενά. Μέσα σε δευτερόλεπτα η κατάσταση γίνεται τραγική, με κόσμο να σπρώχνεται, να πέφτει και να συνωστίζεται ασφυκτικά στην έξοδο και εκείνους που ακολουθούν να ασκούν ακόμα μεγαλύτερη πίεση και να ποδοπατούν τους προπορευόμενους, μην γνωρίζοντας τι γίνεται στο τέλος του διαδρόμου. Πού νια πιαστείς; Κάγκελα υπήρχαν μόνο στις δύο άκρες των σκαλιών και όχι ενδιάμεσα, παρά το πολύ μεγάλο πλάτος.
- «Τα πρώτα τρία σκαλιά τα κατεβήκαμε. Μετά ήμασταν στον… αέρα. Κρατιόμουν λίγο από εδώ, λίγο από εκεί και μετά… έφυγαν όλα».
- «Έβλεπες τον έναν πάνω στον άλλον, τσαλαπατημένους. Ήταν πεσμένη η πόρτα και κάτω της μαγκωμένοι άνθρωποι».
- «Μέχρι να πάω στα σκαλιά δεν περπάταγα. Με πηγαίνανε. Στην κυριολεξία. Τα πόδια μου δεν πατούσαν στο έδαφος».
- «Βρέθηκα στο έδαφος και μάλιστα λιποθύμησα πάνω στα σκαλιά. Τελείως ξαφνικά. Συνήλθα μέσα σε 2-3 λεπτά και είχα πάνω μου άλλα κορμιά. Κάποια ήταν νεκρά. Είχα πάνω μου νεκρό άνθρωπο και τον έβγαλα για να σηκωθώ».
Μερικές μόνο από τις μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν την τραγωδία εκ των έσω και είχαν την τύχη να ζήσουν για να τη διηγηθούν. Κάποιοι αστυνομικοί κάνουν την εμφάνισή τους και ξεριζώνουν ένα από τα μοιραία τουρνικέ, ανοίγοντας διάδρομο και απεγκλωβίζοντας μερίδα του κόσμου. Όμως το κακό είχε ήδη συμβεί. 19 άνθρωποι, εκ τω οποίων οι περισσότεροι από αυτούς παιδιά, άφησαν την τελευταία τους πνοή στην έξοδο και τα σκαλιά της Θύρας 7. Ένας ακόμα υπέκυψε στα τραύματά του λίγες ώρες αργότερα στο νοσοκομείο, ενώ έξι μήνες μετά, απεβίωσε και το 21ο θύμα της τραγωδίας, αφού δεν ξύπνησε ποτέ από το κώμα στο οποίο έπεσε εκείνο το μαύρο απόγευμα.
Λίγες μόνο ώρες μετά, ο χαμός μεταφέρθηκε στο Τζάνειο του Πειραιά, εκεί όπου κατέφθαναν δεκάδες σοβαρά τραυματίες με ασθενοφόρα και περιπολικά. Γιατροί έτρεχαν από εδώ και από κει, ενώ κόσμος πανικόβλητος και με την αγωνία ζωγραφισμένη στα πρόσωπά του, είχε συγκεντρωθεί έξω από το νοσοκομείο, αγωνιώντας για τους δικούς του ανθρώπους, οι οποίοι είχαν βρεθεί εκείνο το μοιραίο απόγευμα στη Θύρα 7. Μέσω τηλεόρασης καλούνται όσοι γιατροί είναι διαθέσιμοι να σπεύσουν για να βοηθήσουν τους εφημερεύοντες, ενώ έγινε έκκληση και για αιμοδότες. Από τις 20:00 το βράδυ και έπειτα, άρχισαν να γίνονται γνωστά και… επίσημα τα μαύρα μαντάτα, με τους πρώτους νεκρούς να αναγνωρίζονται. Όλη η Ελλάδα παρακολουθεί τις εξελίξεις μουδιασμένη, ενώ 300 με 400 άτομα κατευθύνονται προς το στάδιο «Καραϊσκάκης» με άγριες διαθέσεις και σκοπό να βρουν τους υπεύθυνους για αυτή την καταστροφή, αλλά απομακρύνονται από διμοιρίες των ΜΑΤ.
21 χαμένες ψυχές, ένοχος ουδείς
Τρία χρόνια μετά την τραγωδία, στις 14 Φεβρουαρίου του 1984, είχε έρθει η ώρα της δίκης. Το κλίμα βαρύ καθ’ όλη τη διάρκειά της, με συναισθηματικά δυνατές στιγμές, με τους συγγενείς που έχασαν δικούς τους ανθρώπους και απαιτούσαν δικαιοσύνη να «δίνουν το παρών». Στο εδώλιο, ως κατηγορούμενοι για εγκληματικές παραλήψεις, έκατσαν πέντε φύλακες και πέντε αστυνομικοί. Το δικαστήριο εξετάζει το αν ο κόσμος ήταν υπεράριθμος στη Θύρα 7, αν ήταν κλειστές πόρτες της εξόδου, αν τα τουρνικέ ήταν τραβηγμένα και αν οι φύλακες ήταν στη θέση τους την ώρα του μοιραίου. Για την ακαταλληλότητα του γηπέδου, τα κατασκευαστικά λάθη που υπήρχαν και το ανεπίτρεπτο μπλοκάρισμα των θυρών, ούτε λόγος.
Ο Εισαγγελέας εισηγήθηκε φυλάκιση δέκα μηνών για κάθε θάνατο και άλλων τριών για κάθε τραυματισμό. Τελικά, επιβλήθηκε ποινή δέκα ετών συν χρηματικό πρόστιμο, με τους κατηγορούμενους να ασκούν έφεση κατά της απόφασης και να αφήνονται ελεύθεροι. Αθώοι, λόγω αμφιβολιών, κρίθηκαν τόσο οι αστυνομικοί που εμπλέκονταν, όσο και ο διευθυντής του σταδίου, Β. Σπανόπουλος. Στις 22 Φεβρουαρίου η υπόθεση κλείνει οριστικά από νομικής απόψεως, με όλους τους κατηγορούμενους να έχουν αφεθεί ελεύθεροι, με κανέναν να μην έχει τιμωρηθεί ουσιαστικά και χωρίς να έχει βρεθεί ούτε ένας υπαίτιος για τον θάνατο των 21 ανθρώπων.
Μόνο μια αποζημίωση, της τάξης των πέντε εκατομμυρίων δραχμών σε κάθε οικογένεια που είχε θύμα, ήρθε μετά από παρέμβαση του τότε Γενικού Γραμματέα Αθλητισμού, Κίμωνα Κουλούρη. Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι και αυτή, δεν δόθηκε ούτε από την Πολιτεία, ούτε από τον Ολυμπιακό, αλλά από τον απλό φίλαθλο κόσμο των «ερυθρόλευκων», ο οποίος έδωσε τη λύση πληρώνοντας επιπλέον 30 δραχμές στα εισιτήρια των επόμενων αγώνων, μέχρι να συμπληρωθεί το απαιτούμενο ποσό. 21 ψυχές έφυγαν από εγκληματική αμέλεια, αλλά, ουσιαστικά, οι μόνοι που πλήρωσαν γι αυτό ήταν ο απλός κόσμος και οι οικογένειες των θυμάτων.
Τα χρόνια μπορεί να περνούν, αλλά κανείς δεν ξεχνά. Κάθε όγδοη του Φλεβάρη θα θυμόμαστε τους 21 αδικοχαμένους φιλάθλους που πήγαν στο γήπεδο γεμάτοι χαρά και έφυγαν από τη ζωή με το όνομα της αγαπημένης τους ομάδας στα χείλη. Πόσο μάλλον φέτος, που το κλίμα μετά την πρόσφατη δολοφονία του 19χρονου Άλκη, κάνει τον κόμπο στο στομάχι ακόμα πιο σφιχτό. Μέρα μνήμης, με μια ευχή. Να μην ξαναβιώσουμε τέτοια τραγωδία. Να μην ξαναβαφτεί κανένα γήπεδο με αίμα.
Τα 21 θύματα:
Παναγιώτης Τουμανίδης (14 ετών)
Κώστας Σκλαβούνης (16 ετών)
Ηλίας Παναγούλης (17 ετών)
Γεράσιμος Αμίτσης (18 ετών)
Γιάννης Κανελλόπουλος (18 ετών)
Σπύρος Λεωνιδάκης (18 ετών)
Γιάννης Σπηλιόπουλος (19 ετών)
Νίκος Φίλος (19 ετών)
Γιάννης Διαλυνάς (20 ετών)
Βασίλης Μάχας (20 ετών)
Ευστράτιος Λούπος (20 ετών)
Μιχάλης Κωστόπουλος (21 ετών)
Ζωγραφούλα Χαϊρατίδου (23 ετών)
Σπύρος Ανδριώτης (24 ετών)
Κώστας Καρανικόλας (26 ετών)
Μιχάλης Μάρκου (27 ετών)
Κώστας Μπίλας (28 ετών)
Αναστάσιος Πιτσόλης (30 ετών)
Αντώνης Κουρουπάκης (34 ετών)
Χρήστος Χατζηγεωργίου (34 ετών)
Δημήτριος Αδαμόπουλος (41 ετών)
