Συμφωνία συνήφθη μεταξύ των ευρωβουλευτών και των ευρωπαϊκών κρατών για να απαγορευθούν το φθινόπωρο του 2027 όλες οι εισαγωγές ρωσικού αερίου στην ΕΕ, ανακοινώθηκε σήμερα, ώστε να στερηθεί η Μόσχα μια σημαντική πηγή χρηματοδότησης του πολέμου της στην Ουκρανία.
«Είναι η αυγή μιας νέας εποχής, αυτής της πλήρους ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ευρώπης έναντι της Ρωσίας», χαιρέτισε ενώπιον των δημοσιογράφων η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Το τέλος των εισαγωγών το φθινόπωρο του 2027 αποτελεί συμβιβασμό ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο επιθυμούσε να ισχύσει νωρίτερα η απαγόρευση, και τα κράτη μέλη, που ήθελαν να έχουν λίγο περισσότερο χρόνο.
«Τα καταφέραμε», δήλωσε εκφράζοντας τη χαρά του ο ευρωπαίος επίτροπος για την ενέργεια Νταν Γιόργκενσεν. «Τέλος οι απόπειρες εκβιασμού. Τέλος η χειραγώγηση της αγοράς από τον Πούτιν. Είμαστε αλληλέγγυοι με την Ουκρανία», υπογράμμισε.
Για το αέριο που μεταφέρεται μέσω αγωγών, η απαγόρευση των μακροπρόθεσμων συμβολαίων αγοράς -τα πιο ευαίσθητα, διότι μερικές φορές ισχύουν για δεκάδες χρόνια- θα τεθεί σε ισχύ στις 30 Σεπτεμβρίου 2027 με την επιφύλαξη ότι τα αποθέματα θα είναι επαρκή και θα εφαρμοσθεί το αργότερο την 1η Νοεμβρίου 2027.
Για το υγροποιημένο φυσικό αέριο, η απαγόρευση των μακροπρόθεσμων συμβολαίων θα εφαρμοσθεί από την 1η Ιανουαρίου 2027, σύμφωνα με προηγούμενες ανακοινώσεις της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Όσον αφορά τα συμβόλαια μικρής διάρκειας, η απαγόρευση θα τεθεί σε ισχύ στις 25 Απριλίου 2026 για το υγροποιημένο φυσικό αέριο και στις 17 Ιουνίου 2026 για το αέριο που διοχετεύεται μέσω αγωγών.
Το χρονοδιάγραμμα αυτό θα πρέπει να εγκριθεί μια τελευταία φορά από τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όμως η συμφωνία που σφραγίσθηκε την περασμένη νύκτα ανοίγει το δρόμο για μια ψηφοφορία χωρίς σασπένς.
Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα μπορούν να επικαλεστούν περίπτωση «ανωτέρας βίας» για να δικαιολογήσουν νομίμως αυτές τις διακοπές των προμηθειών, αναφέροντας την απαγόρευση των εισαγωγών που αποφασίσθηκε από την ΕΕ.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν εθνικά σχέδια διαφοροποίησης που θα περιγράφουν μέτρα για τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού τους με φυσικό αέριο και πετρέλαιο έως την 1η Μαρτίου 2026. Θα κληθούν επίσης να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή, εντός ενός μηνός από την έναρξη ισχύος του κανονισμού, αν έχουν συνάψει συμβάσεις προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου ή αν έχουν θεσπίσει εθνικές νομικές απαγορεύσεις.
Η Επιτροπή θα προβεί σε αξιολόγηση των σχεδίων και θα εκδώσει συστάσεις, κατά περίπτωση, το αργότερο τρεις μήνες μετά την παραλαβή των σχεδίων.
Για να αποφευχθεί η καταστρατήγηση της απαγόρευσης του φυσικού αερίου, ο νέος κανονισμός θεσπίζει μηχανισμούς παρακολούθησης και την υποχρέωση των αρχών να συνεργάζονται και να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τις εισαγωγές φυσικού αερίου.
Η Επιτροπή τονίζει ότι παραμένει προσηλωμένη στη διασφάλιση της σταδιακής κατάργησης όλων των υπόλοιπων εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία έως το τέλος του 2027. Μια νομοθετική πρόταση για την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου θα κατατεθεί στις αρχές του επόμενου έτους.
Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, όλες οι εισαγωγές ρωσικού άνθρακα έχουν απαγορευτεί με κυρώσεις, ενώ οι εισαγωγές πετρελαίου έχουν συρρικνωθεί από 27 % στις αρχές του 2022 σε 2 % τώρα. Η εξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο μειώθηκε από 45 % των συνολικών εισαγωγών σε 13 % το πρώτο εξάμηνο του 2025. Ωστόσο, πέρυσι οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ ήταν αξίας περίπου 10 δισ. ευρώ.
Ο Ορμπάν αψηφά την ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέλεξε μια νομοθετική πρόταση μάλλον, παρά τις κυρώσεις, επειδή μπορεί να υιοθετηθεί από τα κράτη μέλη με αυξημένη πλειοψηφία.
Ο στόχος είναι να αποφευχθεί ένα βέτο της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας, δύο χωρών που θεωρούνται προσκείμενες στη Μόσχα και αντιτάσσονται σ' αυτά τα μέτρα.
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν αψήφησε και πάλι την ΕΕ στα τέλη Νοεμβρίου υποσχόμενος, στη διάρκεια συνάντησής του με τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν στο Κρεμλίνο, να συνεχίσει τις εισαγωγές ρωσικών υδρογονανθράκων.
Ο συμβιβασμός που σφραγίστηκε από τους Ευρωπαίους προβλέπει εξάλλου ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει μέσα στους επόμενους μήνες πρόταση για να μπει τέλος μέχρι το τέλος του 2027 στις εισαγωγές ρωσικού αερίου από την Ουγγαρία και τη Σλοβακία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε αποφασίσει ήδη από το 2022 να επεξαρτηθεί από το ρωσικό πετρέλαιο, όμως είχε παραχωρήσει εξαιρέσεις σ' αυτές τις δύο περίκλειστες χώρες.
Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι Βρυξέλλες θέλουν να στερήσουν από τη Ρωσία τα οικονομικά οφέλη που αντλεί από τους υδρογονάνθρακές της.
Το μερίδιο του ρωσικού αερίου στις εισαγωγές φυσικού αερίου της ΕΕ μειώθηκε από 45% το 2021 σε 19% το 2024.
Όμως αν η Ευρώπη προσπάθησε να περιορίσει τις προμήθειες από αγωγούς αερίου, στράφηκε εν μέρει προς το υγροποιημένο φυσικό αέριο, που μεταφέρεται με πλοία, εκφορτώνεται σε λιμάνια, επαναφέρεται σε κατάσταση αερίου και στη συνέχεια εισέρχεται στο ευρωπαϊκό δίκτυο.
Πίσω από τις Ηνωμένες Πολιτείες (45%), η Ρωσία κατέχει κεντρική θέση με 20% των εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου από την ΕΕ το 2024, δηλαδή 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα από τα εκατό δισεκατομμύρια που εισήχθησαν.
Συνολικά, οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου της ΕΕ αναμένεται να φθάσουν φέτος τα 15 δισεκατομμύρια ευρώ.
Πηγή: Protothema
