Η πρόταση που παρουσίασαν οι ΗΠΑ και αποδέχθηκε το Ισραήλ για τη Γάζα δεν είναι ειρήνη αλλά μια συμφωνία διαχείρισης κρίσης. Ένα πολιτικό «μπάλωμα» για να σταματήσει προσωρινά η αιμορραγία, να επιστρέψουν οι όμηροι, να αποκλιμακωθεί η διεθνής πίεση. Προβλέπει εκεχειρία υπό όρους, απελευθέρωση ομήρων, σταδιακή αποχώρηση του ισραηλινού στρατού και εγκαθίδρυση διεθνούς διοίκησης στη Λωρίδα. Το Ισραήλ δεσμεύεται ότι δεν θα προσαρτήσει τη Γάζα, αλλά κρατά τον έλεγχο των «οροσήμων ασφαλείας» – δηλαδή τον τελευταίο λόγο για το πότε και πώς θα φύγει. Με άλλα λόγια, η ισορροπία δεν αλλάζει.
Αν η Χαμάς πει «ναι»
Η αποδοχή της πρότασης από τη Χαμάς θα είναι παραδοχή ήττας. Η οργάνωση θα χάσει τον στρατιωτικό της έλεγχο και θα αναγκαστεί να παραδώσει την εξουσία σε έναν διεθνή τεχνοκρατικό μηχανισμό. Για το Ισραήλ, αυτή θα είναι στρατηγική νίκη χωρίς το βάρος μόνιμης κατοχής. Για την Ουάσιγκτον, ένα διπλωματικό χαρτί που θα δείξει ότι ακόμη μπορεί να διαμορφώνει εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.
Όμως η επόμενη μέρα στη Γάζα δεν θα είναι εύκολη. Το κενό εξουσίας θα είναι τεράστιο. Τζιχαντιστικά δίκτυα, ιρανικές επιρροές και τοπικά παρακλάδια θα επιχειρήσουν να καλύψουν το κενό. Κανέναν δεν θα εκπλήξει αυτό καθώς είναι στην τελευταία τέτοιου τύπου αλλαγή το 2006 που «γεννήθηκε» η Χαμάς που σήμερα «ψυχορραγεί». Η διεθνής διοίκηση, όσο κι αν στηριχθεί από αραβικές χώρες, θα χρειαστεί χρόνο, μέσα και εγγυήσεις για να λειτουργήσει. Η Γάζα δεν θα γίνει ξαφνικά ουδέτερο πεδίο, θα παραμείνει εύθραυστη και επικίνδυνα ασταθής.
Αν η Χαμάς αρνηθεί
Αν η Χαμάς απορρίψει την πρόταση, το σκηνικό οδηγείται σε νέα κλιμάκωση. Το Ισραήλ, με την ανοιχτή κάλυψη των ΗΠΑ, θα επιχειρήσει να ολοκληρώσει στρατιωτικά την αποστολή: την εξουδετέρωση της Χαμάς. Αυτό σημαίνει νέους βομβαρδισμούς, χιλιάδες ακόμη θύματα, καταστροφή υποδομών, μαζικούς εκτοπισμούς. Η Χαμάς θα θελήσει να εμφανιστεί ως «η αντίσταση» που δεν υπέκυψε σε ταπεινωτικούς όρους.
Όμως το τίμημα μπορεί να είναι μοιραίο. Στρατιωτικά είναι ήδη σε μειονεκτική θέση και η συνέχιση του πολέμου θα της κοστίσει ακόμη περισσότερο. Διεθνώς, η Δύση θα στηρίξει το Ισραήλ στον αραβικό κόσμο όμως η οργή θα ξεχειλίσει. Και η φωτιά δεν θα μείνει στη Γάζα: μπορεί να περάσει στη Δυτική Όχθη, να φτάσει στη Χεβρώνα, στη Ναμπλούς, στην Ιεριχώ.
Η επικίνδυνη σιγή για τη Δυτική Όχθη
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο είναι όσα δεν λέει η πρόταση. Δεν υπάρχει καμία αναφορά στη Δυτική Όχθη. Αυτή η σιωπή δεν είναι τυχαία. Είναι στρατηγική επιλογή. Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ θέλουν να «κλείσουν» το μέτωπο της Γάζας χωρίς να ανοίξουν τον ασκό του Αιόλου στη Δυτική Όχθη.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει παγίωση του διαχωρισμού: μια Γάζα υπό διεθνή επιτήρηση και μια Δυτική Όχθη υπό κατοχή, εποικισμούς και καθημερινές εντάσεις. Ο παλαιστινιακός χάρτης κόβεται στα δύο, η λύση των δύο κρατών απομακρύνεται ακόμη περισσότερο και η προοπτική ενός ενιαίου παλαιστινιακού κράτους αποδυναμώνεται οριστικά.
Η Παλαιστινιακή αρχή που χάνεται μαζί με τον Αμπάς
Πέρα από τη Χαμάς, ο μεγάλος χαμένος είναι η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Η PLO, που γεννήθηκε από τους ίδιους τους Παλαιστινίους και αποτέλεσε τη διεθνώς αναγνωρισμένη φωνή τους, είναι πολιτικά νεκρή. Στη Γάζα δεν πρόκειται να παίξει κανέναν ρόλο, ακόμη κι αν η Χαμάς ηττηθεί. Στη Δυτική Όχθη, ο Μαχμούντ Αμπάς βρίσκεται πιο εκτεθειμένος από ποτέ: ανίκανος να εντάξει την περιοχή σε οποιοδήποτε σχέδιο ειρήνευσης, βυθίζεται όλο και περισσότερο στις επικρίσεις.
Το αποτέλεσμα είναι ένα παλαιστινιακό πολιτικό κενό. Η Χαμάς απειλείται με στρατιωτική εξαφάνιση, η PLO έχει χαθεί από το κάδρο, ο Αμπάς παραμένει χωρίς πολιτικό κεφάλαιο. Ένας λαός μένει χωρίς ηγεσία, χωρίς εκπροσώπηση, χωρίς στρατηγική πυξίδα.
Οι πολιτικοί κλυδωνισμοί για τον Νετανιάχου
Η συμφωνία δεν εξελίσσεται σε πολιτικό κενό. Αντίθετα, πυροδοτεί νέες αναταράξεις μέσα στο ίδιο το Ισραήλ. Οι ακροδεξιοί εταίροι του Μπέντζαμιν Νετανιάχου ασκούν έντονη πίεση — κάποιοι απειλούν ακόμη και να αποχωρήσουν ή να υποστηρίξουν ψήφους για διάλυση της κυβέρνησης, εκβιάζοντας πολιτικές υποχωρήσεις σε θέματα ασφάλειας και εποικισμών.
Την ίδια ώρα, η αντιπολίτευση κάνει για πρώτη φορά ένα περίεργο βήμα συναίνεσης: κορυφαίοι ηγέτες κεντρώων κομμάτων δηλώνουν έτοιμοι να δώσουν πολιτική κάλυψη σε μια συμφωνία που εγγυάται την απελευθέρωση ομήρων και την παύση των εχθροπραξιών — κίνηση που ενισχύει προσωρινά τη δυνατότητα του Νετανιάχου να προωθήσει το σχέδιο, αλλά παράλληλα αποδομεί το όποιο πολιτικό κεφάλαιο του ίδιου του συνασπισμού του.
Οι τελευταίες εβδομάδες έχουν δείξει ότι η εσωτερική ισορροπία στην Ιερουσαλήμ είναι εύθραυστη: εσωκομματικές αποχωρήσεις, απειλές για πρόωρες εκλογές και η αναζήτηση «πολιτικής ασφάλειας» από την αντιπολίτευση σμιλεύουν ένα σκηνικό όπου η κυβέρνηση μπορεί να επιβιώσει μόνο με προσωρινές, εύθραυστες συμφωνίες. Αυτά, όμως, ο Νετανιάχου έχει αποδείξει εμπράκτως πως μπορεί να τα διαχειριστεί και ίσως να είναι η ιδανική για τον ίδιο ευκαιρία όχι να πάει σε εκλογές καθώς η κοινωνία – τουλάχιστον το κοσμικό κράτος δεν θα σταματήσει να «κοχλάζει»- αλλά να επιχειρήσει να αλλάξει σύνθεση στο Κυβερνητικό σχήμα…
Ο Νετανιάχου έχει επιβιώσει από πολύ πιο σύνθετα ζητήματα και δεν έχει καμία πρόθεση να μείνει μόνο με τις δικαστικές του υποθέσεις ανοιχτές και με έναν πόλεμο στα «τελειώματα». Αν κάποιος άλλωστε ενσαρκώνει το «η κρίση γεννά ευκαιρίες» στην ισραηλινή πολιτική αυτός είναι – κυρίως – ο ίδιος.
Οι «υπόλοιποι» στην Μέση Ανατολή
Η πρόταση δεν εξελίσσεται «in vitro». Η Μέση Ανατολή είναι ένα πολύπλοκο μωσαϊκό συμφερόντων και όλοι οι μεγάλοι παίκτες έχουν λόγο στην επόμενη μέρα:
- Κατάρ: Κρατά δίαυλο με τη Χαμάς αλλά και με τις ΗΠΑ. Προβάλλει ως ο αναντικατάστατος μεσολαβητής, θέλοντας να διατηρήσει την επιρροή του και να αποτρέψει την πλήρη κατάρρευση της Γάζας. Η «συγγνώμη» που έλαβε από τον Νετανιάχου για τους πρόσφατους βομβαρδισμούς στη Ντόχα δεν ξέρουμε ακόμη τι έχουν κοστίσει ή τι θα κοστίσουν καθώς δύσκολα το Τελ Αβίβ δεν έχει απαιτήσει για μία τόσο «τολμηρή» κίνηση κάτι αντίστοιχα μεγάλο από την Ουάσιγκτον. Κανένας δεν ξέρει για παράδειγμα που θα σταθεί το Κατάρ σε περίπτωση που το Ισραήλ αποφασίσει πως δεν έχει ακόμη τελειώσει με την Χεζμπολάχ και πως όσα κάνει η Κυβέρνηση του Λιβάνου για τον οριστικό αφοπλισμό της δεν είναι αρκετά. Δύσκολα θα μπορέσει η Ντόχα να είναι και πάλι επιθετική για μία οργάνωση που έχει ήδη αναλάβει πολλές φορές τον κίνδυνο να χαρακτηριστεί πως υποθάλπει τρομοκράτες… Οι δέκα ισραηλινοί πύραυλοι ήταν πολλοί για λογαριασμό της Χαμάς και μία «συγγνώμη» δεν διαγράφει τα γεγονότα και αυτά είναι πως το Ισραήλ δεν δίστασε να πλήξει σημεία εντός της χώρας.
- Αίγυπτος: Φοβάται τις πληθυσμιακές ροές προς το Σινά και θέλει σταθερότητα στα σύνορά της. Θα στηρίξει μια ελεγχόμενη διεθνή λύση που δεν θα απειλεί τη δική της ασφάλεια.
- Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα: Στηρίζουν ανοιχτά την αμερικανική πρόταση. Βλέπουν στη σταθερότητα προϋπόθεση για να εμβαθύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, απορρίπτοντας όμως σενάρια προσάρτησης της Δυτικής Όχθης.
- Σαουδική Αραβία: Χωρίς πρόοδο προς λύση δύο κρατών, δεν υπάρχει πιθανότητα ομαλοποίησης με το Ισραήλ. Το Ριάντ θέλει να κρατήσει τον ρόλο του στον αραβικό κόσμο και να διασφαλίσει ότι δεν θα κατηγορηθεί για «εγκατάλειψη» των Παλαιστινίων.
- Τουρκία: Με αιχμηρή ρητορική κατά του Ισραήλ, ενισχύει το προφίλ της ως υπερασπιστής των Παλαιστινίων. Επιδιώκει ενεργό ρόλο στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις για να αυξήσει την περιφερειακή της επιρροή.
- Ιράν: Η απώλεια της Χαμάς θα θεωρηθεί πλήγμα στη στρατηγική του Τεχεράνης. Θα επιχειρήσει να αντισταθμίσει με ενίσχυση της Χεζμπολά και άλλων ένοπλων παρακλαδιών, κρατώντας τη σύγκρουση ζωντανή σε άλλα μέτωπα.
- Ιορδανία: Ανησυχεί για την ασφάλεια στα σύνορά και για την πίεση των προσφύγων. Πιέζει για μια συνολική λύση που θα περιλαμβάνει και τη Δυτική Όχθη, αλλά οι δυνατότητές της είναι περιορισμένες.
Η εικόνα είναι μάλλον ξεκάθαρη καθώς όλοι θέλουν να αποφύγουν μια ανεξέλεγκτη ανάφλεξη, αλλά όλοι έχουν και τα δικά τους συμφέροντα να υπερασπιστούν. Αυτό σημαίνει ότι η Γάζα θα είναι για καιρό το επίκεντρο περιφερειακών ανταγωνισμών.
Η πρόταση ΗΠΑ – Ισραήλ μπορεί να προσφέρει μια ανάσα στη Γάζα, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα. Αν η Χαμάς την αποδεχθεί, θα έχει υπογράψει την εξαφάνισή της. Αν αρνηθεί, θα οδηγηθούμε σε επίπεδα που ακόμη και μετά τους τόσους χιλιάδες νεκρούς και την ισοπέδωση του θύλακα θα είναι ακόμη χειρότερα. Η φράση – δέσμευση του Τραμπ «τότε το Ισραήλ θα πρέπει να κάνει αυτό που πρέπει» δεν αφήνει και πολλά στην φαντασία ακόμη και την πλέον ακραία ή νοσηρή όπως αυτή των ακροδεξιών εταίρων της Κυβέρνησης Νετανιάχου
Σε κάθε περίπτωση, η Δυτική Όχθη μένει εκτός, η PLO έχει «πεθάνει» και πολιτικά και ο Αμπάς χάνει και τα τελευταία ψήγματα νομιμοποίησης. Αυτό που μένει είναι ένα παλαιστινιακό ζήτημα ακέφαλο, με έναν λαό χωρίς φωνή και χωρίς ηγεσία. Η Μέση Ανατολή, γεμάτη αντιφατικά συμφέροντα, θα συνεχίσει να παίζει τα δικά της παιχνίδια στην πλάτη των Παλαιστινίων. Και όσο τα δύσκολα ζητήματα μένουν εκτός τραπεζιού, τόσο πιο εκρηκτικό θα γίνεται το μέλλον.
Πηγή: protothema.gr
