Όλο και πιο απομονωμένος εμφανίζεται ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ το τελευταίο διάστημα. Στα 86 του χρόνια, έχοντας χάσει τους σημαντικότερους στρατιωτικούς και μυστικούς συμβούλους του από ισραηλινά πλήγματα, βρίσκεται αντιμέτωπος με αυξημένο ρίσκο στρατηγικών λαθών.
«Ο κίνδυνος για σοβαρά λάθη στην άμυνα και τη σταθερότητα του Ιράν είναι εξαιρετικά σημαντικός», δήλωσε στο Reuters άτομο που συμμετέχει τακτικά στις συσκέψεις του Χαμενεΐ.
Από την περασμένη Παρασκευή έχουν σκοτωθεί πολλοί κορυφαίοι στρατηγοί των Φρουρών της Επανάστασης – της ελίτ στρατιωτικής δύναμης του Ιράν – ανάμεσά τους ο επικεφαλής Χοσεΐν Σαλαμί, ο διοικητής της αεροδιαστημικής μονάδας και υπεύθυνος για το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων Αμίρ Αλί Χατζιζαντέχ, και ο υπερκατάσκοπος Μοχάμαντ Καζεμί.
Όλοι τους αποτελούσαν μέρος του στενού κύκλου 15–20 συμβούλων του Χαμενεΐ – έναν άτυπο πυρήνα από σκληροπυρηνικούς ιερωμένους, στρατιωτικούς και πολιτικούς συνεργάτες.
Στρατηγικές αποφάσεις από ένα αποδυναμωμένο επιτελείο
Ο κύκλος αυτός συγκαλείται κατά περίπτωση, με πρωτοβουλία του γραφείου του Χαμενεΐ, και απαρτίζεται από ανθρώπους με απόλυτη πίστη τόσο στον ίδιο όσο και στις αρχές της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Ο ίδιος παραμένει ο απόλυτος κυρίαρχος των ενόπλων δυνάμεων και του συστήματος εξουσίας, επιλέγοντας ή αποπέμποντας στρατηγούς και δικαστές, αλλά και επεμβαίνοντας στις λεπτομέρειες της κρατικής λειτουργίας.
Παρότι δίνει βαρύτητα στη γνώμη των συμβούλων του και αναζητά συνεχώς επιπλέον πληροφόρηση, οι πρόσφατες απώλειες αφήνουν μεγάλα κενά σε ζωτικά πεδία της διακυβέρνησης της χώρας: την ασφάλεια, την πληροφορία, την αμυντική τεχνολογία και την περιφερειακή στρατηγική.
Ο γιος Μοτζτάμπα και οι σκιώδεις διάδοχοι
Την τελευταία εικοσαετία, όλο και μεγαλύτερο ρόλο παίζει ο γιος του, Μοτζτάμπα Χαμενεΐ – μεσαίου βαθμού ιερωμένος, με στενούς δεσμούς με τους Φρουρούς της Επανάστασης και καθοριστική επιρροή στους θεσμούς του καθεστώτος. Θεωρείται από κάποιους ως πιθανός διάδοχος του πατέρα του.
Στο περιβάλλον του Χαμενεΐ ξεχωρίζουν ακόμη ο υπεύθυνος πολιτικής ασφάλειας Αλί Ασγκάρ Χετζαζί – περιγράφεται ως ο ισχυρότερος μυστικός πράκτορας του Ιράν – ο επικεφαλής του γραφείου του, Μοχάμαντ Γκολπαγεγκανί, καθώς και οι πρώην Υπουργοί Εξωτερικών Αλί Ακμπάρ Βελαγιατί και Καμάλ Χαραζί, και ο πρώην πρόεδρος της Βουλής Αλί Λαριτζανί.
Όμως η απώλεια των στρατιωτικών κεφαλών των Φρουρών αποτελεί καίριο πλήγμα στο σύστημα που ο Χαμενεΐ συντηρεί από το 1989.
Η επιδείνωση της κρίσης και το φάσμα της αποσταθεροποίησης
Η στρατηγική εξάρτηση από τους Φρουρούς δεν ήταν μόνο στρατιωτική αλλά και πολιτική – με τη δύναμή τους να εκτείνεται στην οικονομία, την ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική.
Το τακτικό στράτευμα υπόκειται στο υπουργείο Άμυνας και την αιρετή κυβέρνηση, όμως οι Φρουροί απαντούν απευθείας στον Χαμενεΐ, με πρόσβαση στον πιο σύγχρονο εξοπλισμό και προνομιακό ρόλο σε ξηρά, θάλασσα και αέρα.
Οι ισραηλινές επιθέσεις δεν έχουν πλήξει μόνο το Ιράν. Το τελευταίο εξάμηνο, η Χεζμπολάχ έχει «αποκεφαλιστεί» με τη δολοφονία του Χασάν Νασράλα, στενού φίλου του Χαμενεΐ, ενώ ο πρόεδρος της Συρίας, Μπασάρ αλ Άσαντ ανατράπηκε τον Δεκέμβριο.
Το οικοδόμημα του «Άξονα Αντίστασης», στο οποίο είχε επενδύσει ο Χαμενεΐ για να προβάλει ισχύ στην περιοχή, έχει σχεδόν διαλυθεί.
Εσωτερική φθορά και λαϊκή δυσαρέσκεια
Παρά τις επιτυχίες στην καταστολή διαδηλώσεων το 1999, το 2009 και το 2022, η κοινωνική δυσαρέσκεια επιμένει. Η οικονομική ασφυξία, αποτέλεσμα πολυετών δυτικών κυρώσεων, επιτείνει την αστάθεια.
Η επιμονή του Χαμενεΐ στην αυταρχική ιδεολογία της Ισλαμικής Δημοκρατίας και η καχυποψία του έναντι της Δύσης, εντείνουν τη διεθνή απομόνωση.
«Δύο πράγματα μπορείς να πεις για τον Χαμενεΐ: είναι εξαιρετικά πεισματάρης, αλλά και εξαιρετικά προσεκτικός. Είναι πολύ προσεκτικός. Γι' αυτό και παραμένει στην εξουσία για τόσο καιρό», δήλωσε ο Άλεξ Βατάνκα, διευθυντής του «Προγράμματος Ιράν» στο think tank Middle East Institute της Ουάσινγκτον.
«Ο Χαμενεΐ βρίσκεται σε πολύ καλή θέση για να ζυγίσει το κόστος και το όφελος και αυτό, ουσιαστικά, καταλήγει σε ένα ζήτημα πιο σημαντικό από οτιδήποτε άλλο: την επιβίωση του καθεστώτος».
Πηγή: protothema.gr
