Ελισάβετ Γεωργίου
Οι πρόσφατες γυναικοκτονίες σε Κύπρο και Ελλάδα αποδεικνύουν με τον πιο σκληρό τρόπο ότι, παρά τις νομοθετικές προσπάθειες για τον διαχωρισμό της γυναικοκτονίας ως ιδιαίτερο έγκλημα, οι κοινωνικές αιτίες που τη γεννούν παραμένουν παρούσες. Τα δύο τελευταία εγκλήματα σε Χλώρακα και Βόλο έχουν ένα ακόμα ειδεχθές κοινό: Μάρτυρες ήταν τα ίδια τα παιδιά των θυμάτων.
Όταν τα παιδιά γίνονται μάρτυρες του αδιανόητου
Ανήλικα παιδιά είδαν τον άνθρωπο που τους έφερε στη ζωή, που τα αγκάλιασε για πρώτη φορά και τα έμαθε να φυλάγονται από τους αγνώστους, να δολοφονείται βάναυσα από κάποιον που κάθε άλλο παρά άγνωστος είναι.
Στη Χλώρακα της Πάφου, ο 14χρονος γιος της Ειρήνα, παρακολούθησε τη μητέρα του να παλεύει για τη ζωή της το απόγευμα της 17ης Αυγούστου, πριν πέσει νεκρή από τις μαχαιριές του 53χρονου δράστη. Το παιδί τραυματίστηκε στην προσπάθειά του να τον σταματήσει και βγήκε από το σπίτι ουρλιάζοντας «Βοήθεια, η μαμά μου!». Ο δράστης ομολόγησε και νοσηλεύεται στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας.
Στον Βόλο, η 36χρονη μητέρα τεσσάρων παιδιών δολοφονήθηκε από τον 40χρονο σύζυγό της με εργαλείο ψησίματος. Το 13χρονο παιδί της όρμησε στον πατέρα του για να τον σταματήσει, ενώ και η 16χρονη κόρη προσπάθησε να βοηθήσει. Το μικρότερο παιδί, μόλις πέντε ετών, έμεινε σοκαρισμένο στο διαμέρισμα. Η γυναίκα ξεψύχησε στα χέρια της μεγάλης της κόρης.
Η ψυχολογική διάσταση
Η ψυχολόγος Διονυσία Μαρτή απαντώντας σε ερωτήσεις της ιστοσελίδας μας, εξηγεί ότι σε αυτές τις ευαίσθητες ηλικίες τα παιδιά διαμορφώνουν ταυτότητα και εμπιστοσύνη στον κόσμο γύρω τους. Ένα τέτοιο τραύμα μπορεί να κλονίσει βαθιά τη σχέση τους με την πραγματικότητα.
Ωστόσο, τονίζει ότι «κανένα παιδί δεν πρέπει να καταδικάζεται από την κοινωνία για το μέλλον του. Το μόνο σίγουρο είναι πως θα χρειαστεί στήριξη».
Ιδιαίτερα κρίσιμος είναι και ο ρόλος του σχολείου. Όπως εξηγεί η κ. Μαρτή, η έκθεση ενός παιδιού στη βία συνδέεται με άγχος, καταθλιπτικά επεισόδια και προβλήματα συμπεριφοράς. Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να είναι σε εγρήγορση, αφού τα σημάδια συχνά «κρύβονται» πίσω από μαθησιακές δυσκολίες ή ακόμα και παραβατική συμπεριφορά.
«Δεν θα ανακατευτώ»: Μια επικίνδυνη κουλτούρα
Η κουλτούρα του «δεν θα ανακατευτώ» παραμένει βαθιά ριζωμένη στην Κυπριακή κοινωνία. Συχνά ξέρουμε «τα πάντα για τους πάντες», αλλά όταν πρέπει να μιλήσουμε ή να δράσουμε, σιωπούμε. Η κυπριακή παροιμία «Λείψε 'που το ψυχικόν, να μέν σ' εύρει το κρίμαν» λειτουργεί σαν άλλοθι: ξέραμε ποιο ήταν το σωστό, αλλά δεν το πράξαμε.
Κι όμως, ο νόμος είναι σαφής: όποιος γνωρίζει ή έχει εύλογες υποψίες ότι ένα παιδί υφίσταται κακοποίηση, παραμέληση ή εκμετάλλευση, οφείλει να το αναφέρει άμεσα στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, την Αστυνομία ή άλλες αρμόδιες αρχές.
Η ανάλυση της παιδικής διάστασης δεν έχει σκοπό να «μετρήσει» τη γυναικοκτονία ανάλογα με το αν μια γυναίκα είχε ή όχι παιδιά. Πρόκειται για ένα έγκλημα καθαρά έμφυλο: Το έγκλημα του να σκοτώνεις κάποιον απλώς λόγω φύλου.
«Η γυναικοκτονία αποτελεί την κορύφωση της βίαιης και συχνά κρυμμένης πλευράς του μισογυνισμού».
Όμως, όταν μάρτυρες γίνονται παιδιά, η τραγωδία αποκτά μια ακόμα πιο σπαρακτική προέκταση. Γιατί μαζί με τη ζωή μιας γυναίκας, συντρίβεται και η αθωότητα των παιδιών της.
