Το ημερολόγιο γράφει 3 Ιουλίου 1955. Μια μέρα συμβολική, που κανείς ακόμα δεν γνώριζε ότι το ποδόσφαιρο της Κύπρου οδηγούνταν σε ένα αδιέξοδο που υπάρχει μέχρι σήμερα. Πρόκειται για τη μέρα που αγωνίστηκαν για τελευταία φορά δύο ομάδες από τις δύο πλευρές του νησιού. Στον αγώνα συμμετείχε η ελληνοκυπριακή ομάδα «Πεζοπορικός» και η τουρκοκυπριακή ονόματι «Τσεττίν Καγιά», για την ημιτελική φάση κυπέλλου, με την πρώτη να κερδίζει με σκορ 4-1. Ήταν την εποχή που η ΕΟΚΑ, (Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών) είχε αρχίσει τη δράση της με στόχο την αυτοδιάθεση της Κύπρου, την απαλλαγή από τη βρετανική αποικιοκρατία και τελικά την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, με την τουρκοκυπριακή πλευρά να μη μένει με σταυρωμένα χέρια.
Όπως σημειώνει η εφημερίδα της εποχής «ΑΘΛΗΤΙΚΗ»: «Τα τείχη του διαχωρισμού είχαν αρχίσει να ορθώνονται. Ο αθλητισμός ακολούθησε – δυστυχώς – το δρόμο που χάραξαν οι θιασώτες της διχοτόμησης». Έτσι, η Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (ΚΟΠ) αποφάσισε την προσωρινή αναστολή της συμμετοχής των τουρκοκυπριακών ομάδων στα πρωταθλήματα της, προς αποφυγή πιθανών επεισοδίων στα γήπεδα μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, καθώς οι σχέσεις των δύο πλευρών ήταν ιδιαίτερα τεταμένες. Αν και η απόφαση της ΚΟΠ ήταν προσωρινή, οι Τουρκοκύπριοι προχώρησαν στη σύσταση δικής τους ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας και τη διοργάνωση πρωταθλημάτων με τη συμμετοχή τουρκοκυπριακών ομάδων.
Ένα πρωτάθλημα που σήμερα βρίσκεται σε μια πολύ κακή κατάσταση. Σε ένα επίπεδο πολύ χαμηλότερο από το αντίστοιχο διεθνώς αναγνωρισμένο κυπριακό. «Η διαφορά στην ποιότητα (παίκτες, γήπεδα, εγκαταστάσεις, διαιτητές κ.λπ.) είναι χαοτική», δηλώνει ο Πέτρος Παπαγιώργης, δημοσιογράφος και κάτοικος Κύπρου.
Έκτοτε, το ποδόσφαιρο της Κύπρου έχει παραμείνει χωρισμένο σε δύο ”στρατόπεδα”.
Η ματιά από το γήπεδο
Στο παρακάτω βίντεο ακολουθούν σύντομες συνεντεύξεις από τους παίκτες και την πρόεδρο του ποδοσφαιρικού συλλόγου Ορφέα Λευκωσίας, ομάδας που αγωνίζεται στην τέταρτη κατηγορία της ΚΟΠ. Οι πρωταγωνιστές ρωτήθηκαν για το αν πιστεύουν ότι το ποδόσφαιρο μπορεί να ενώσει την Κύπρο, αν θα ήθελαν να αγωνιστούν απέναντι σε μία τουρκοκυπριακή ομάδα ή ακόμα και ως παίκτες της. Ιδιαίτερη συγκίνηση ένιωσε η πρόεδρος του συλλόγου, κα Αγγέλα Ιωάννου όταν ρωτήθηκε αν θα ήθελε να δει την ομάδα της να συμμετάσχει σε ένα τουρνουά μιας ενωμένης Κύπρου, όπου Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι θα αγωνίζονται μαζί και επί ίσοις όροις.
Ημέρα ελπίδας που γρήγορα λησμονήθηκε
Η 5η Νοεμβρίου 2013 αποτελεί ορόσημο στην ιστορία του κυπριακού ποδοσφαίρου, ή πιο σωστά, είχε όλες τις δυνατότητες να αποτελέσει στιγμή ορόσημο, καθώς στο «Σπίτι της FIFA» στη Ζυρίχη, υπεγράφη η προσωρινή διευθέτηση για την οργάνωση του ποδοσφαίρου στην Κύπρο. Για τις υπογραφές παρευρέθηκαν μεταξύ άλλων ο κ. Κώστας Κουτσοκούμνης (πρώην πρόεδρος ΚΟΠ), ο πρόεδρος της Τουρκοκυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (ΤΚΟΠ), Χασάν Σερτόγλου, ενώ παρόντες ήταν και οι Μισέλ Πλατινί και Γιοζέπ Μπλάτερ, πρόεδροι των UEFA και FIFA αντίστοιχα.
Ο δίαυλος που χάθηκε και η πληγή που δεν έκλεισε
Ο Κ. Κουτσοκούμνης, ο πρώην πρόεδρος της ΚΟΠ που πέθανε πέρσι από καρκίνο, είχε αποτελέσει τον δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ των δύο ομοσπονδιών. Ήταν ο άνθρωπος, που μαζί με τον ομόλογό του της ΤΚΟΠ, τον Χασάν Σερτόγλου, προχώρησαν σε τολμηρές και γενναίες κινήσεις προς την ενοποίηση του ποδοσφαίρου. Οι προσπάθειές τους, τους οδήγησαν στη Ζυρίχη και τη συμβολική συμφωνία η οποία ωστόσο μέχρι σήμερα έχει παραμείνει ως μια μακρινή ανάμνηση και ένα σημείο αναφοράς για μια μεγάλη χαμένη ευκαιρία.
Η συμφωνία προέβλεπε την ενοποίηση και τη διευκόλυνση της προόδου του ποδοσφαίρου στο νησί, μέσα σε πνεύμα εμπιστοσύνης, αμοιβαίου σεβασμού και καλής θέλησης μεταξύ των δύο ποδοσφαιρικών ομοσπονδιών. Με την υπογραφή αυτή, η ΚΟΠ, ως μέλος της UEFA και της FIFA, θα ήταν η υπεύθυνη αρχή για την οργάνωση, τη διαχείριση και τον έλεγχο του ποδοσφαίρου στην Κύπρο, καθώς και για τις διεθνείς ποδοσφαιρικές δραστηριότητες του νησιού.
Για την ΤΚΟΠ, μεταξύ άλλων, θα παραχωρούνταν το δικαίωμα εκπροσώπησης των Τ/κ στη Γενική Συνέλευση, το Διοικητικό Συμβούλιο και άλλες επιτροπές της ΚΟΠ, διευθέτηση στο ζήτημα μεταγραφών (σήμερα οι Τουρκοκύπριοι μπορούν να πάρουν μεταγραφή μόνο στην Τουρκία), δικαίωμα συμμετοχής σε διεθνείς φιλικούς αγώνες, συμμετοχή στο UEFA Regions Cup, διπλώματα προπονητικής UEFA σε Τ/κ προπονητές και αναβάθμιση διαιτησίας.
Eίχαμε τον αρραβώνα αλλά όχι το γάμο
Για να τεθεί η παραπάνω συμφωνία σε ισχύ, θα έπρεπε να εγκριθεί από τις Γενικές Συνελεύσεις της ΚΟΠ και της Τ/κ Ομοσπονδίας. Η πρώτη έδειξε ξεκάθαρα την πρόθεση και θέλησή της για την ολοκλήρωση της ενοποίησης, όπως δηλώνει ο Πέτρος Παπαγιώργης: «Η Τουρκοκυπριακή Ομοσπονδία δεν μπορεί να ενεργήσει χωρίς την έγκριση της Τουρκίας, από την οποία και μόνο αναγνωρίζεται και φοβάται να χάσει την υποστήριξή της.»
Αξίζει να σημειωθεί πως το 2015, η ΤΚΟΠ βροντοφώναξε ένα ηχηρό ‘’ναι’’, με 38 θετικές ψήφους, δύο αρνητικές, δύο αποχές και με το επιπρόσθετο ‘ναι’ του προέδρου Σερτόγλου, και η ομοσπονδία ενέκρινε την εναρμόνιση του καταστατικού της με εκείνο της FIFA και της UEFA, με άλλα λόγια, πραγματοποίησε ένα γενναίο βήμα προς τη συνολική ενοποίηση του κυπριακού ποδοσφαίρου μετά από περισσότερα από 60 χρόνια ‘’διαζυγίου’’ ώστε να πάψει έτσι η Τουρκοκυπριακή πλευρά να παραμένει σε καθεστώς απομόνωσης από τον υπόλοιπο ποδοσφαιρικό πλανήτη. Το επόμενο βήμα, που για ασαφείς λόγους δεν πραγματοποιήθηκε, ήταν η τουρκοκυπριακη πλευρά να υποβάλλει επίσημο αίτημα ένταξης στην ΚΟΠ, με τη δεύτερη να αναμενόταν να υποστηρίξει ολοκληρωτικά την αίτηση. Οι φήμες είναι πολλές. Πιθανόν η Τουρκία να ασκούσε και συνεχίζει να ασκεί έντονη πίεση στην Τουρκοκυπριακή ομοσπονδία να μην προχωρήσει τη διαδικασία ενοποίησης πριν βρεθεί μια λύση στο πολιτικό ζήτημα της Κύπρου, ίσως ο πρόεδρος της τ/κ ομοσπονδίας, Σερτόγλου, να μην έχει το θάρρος, τις γνωριμίες και την ικανότητα διαχείρισης ανθρώπων και καταστάσεων που χαρακτήριζε τον κ. Κουτσοκούμνη. Επίσης σύμφωνα με πηγές, η Τουρκοκυπριακή πλευρά φέρεται να υποστήριξε πως είναι ήδη μέλος από το 1955, χωρίς όμως να βρεθούν ποτέ τα αντίστοιχα έγγραφα. Οι φήμες είναι πολλές ενώ επίσημη εξήγηση δεν έχει δοθεί για το πάγωμα της κατάστασης.
Από τη μεριά του ο κ. Ηρόδοτος Μιλτιάδους, πρόεδρος της ένωσης αθλητικογράφων Κύπρου, αναφέρει πως δεν υπάρχουν οφέλη για καμία από τις δύο ομοσπονδίες από την παρούσα κατάσταση. «Οι μελέτες έχουν δείξει ότι σε περίπτωση ενοποίησης, το ΑΕΠ της Κύπρου θα αυξηθεί κατά 2,5 φορές, ένα διόλου μικρό νούμερο. Θα υπάρξουν κέρδη και για τις δύο ομοσπονδίες».
Στην Κύπρο το ποδόσφαιρο κινείται παράλληλα με την υπόθεση της επίλυσης του κυπριακού ζητήματος. Παρά τις γενναίες προσπάθειες εκ μέρους του κ. Κουτσοκούμνη στο παρελθόν, η διαδικασία έχει παγώσει. Το πρόβλημα εντοπίζεται ακριβώς στο επίσημο επίπεδο, καθώς οι κάτοικοι των κοινοτήτων δείχνουν να υποστηρίζουν μια ειρηνική λύση. «Τα τελευταία 15 χρόνια, από όταν άνοιξαν τα φυλάκια ελέγχου, οι δυο κοινότητες έχουν έρθει πιο κοντά. Υπάρχει όμως το τεράστιο πρόβλημα του κυπριακού ζητήματος, και αυτό επηρεάζει και τα υπόλοιπα θέματα της χώρας. Όσο παραμένει η χώρα διχοτομημένη, τόσο θα παραμείνει ενεργό το πρόβλημα στην ποδοσφαιρική κατάσταση της χώρας», δηλώνει ο κ. Μιλτιάδους.
Όπως μεταφέρει ο ίδιος, οι δύο κοινότητες συνυπάρχουν στο νησί αλλά δεν ζουν μαζί. Από το 2003, όταν άνοιξαν δηλαδή τα σημεία ελέγχου, έχουν γίνει πολλά βήματα προόδου στην επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ των δύο κοινοτήτων. «Ήμουν 17 ετών και δεν είχα γνωρίσει κανέναν Τουρκοκύπριο ως τότε. Πλέον έχω αποκτήσει φίλους από αυτή τη μεριά του νησιού, επισκέπτομαι την περιοχή για επαγγελματικούς σκοπούς, και πιστεύω ότι δημιουργείται μια στενότερη συνεργασία και επικοινωνία. Αλλά τονίζω, ότι όσο παραμένει στο τραπέζι το κυπριακό ζήτημα, η κατάσταση δεν είναι φυσιολογική».
Έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί στην Κύπρο, όπως του Πανεπιστημίου της Κύπρου, δείχνουν πως η πλειονότητα των ανθρώπων επιθυμεί μια ειρηνική λύση και συνύπαρξη. «Φυσικά υπάρχουν και πιο ακραίες απόψεις και στις δύο μεριές του νησιού, δικαιολογημένα ή μη, αλλά αυτό που καταλαβαίνω από όλες αυτές τις έρευνες είναι πως η κοινωνία της Κύπρου είναι έτοιμη για μια ειρηνική λύση, στο συνολικό κυπριακό ζήτημα και όχι μόνο στο θέμα του ποδοσφαίρου».
Αξίζει να σημειωθεί, πως σύμφωνα με πηγές από την ΚΟΠ, υπάρχουν φόβοι πως μετά την αναγνώριση του Κοσόβου από UEFA-FIFA, κάτι ανάλογο θα μπορούσε να συμβεί και με την τουρκοκυπριακή ομοσπονδία, γεγονός που θα αποτελούσε ένα πλήγμα για την ΚΟΠ. Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαμε με τον Πρόεδρο της ΚΟΠ, κ. Γιώργο Κούμα, αρνήθηκε να σχολιάσει οτιδήποτε για την κατάσταση του κυπριακού ποδοσφαίρου, αναφέροντας μόνο πως πρόκειται για ένα πολύ λεπτό ζήτημα. Για το θέμα αρνήθηκε να τοποθετηθεί και η UEFA.
Σε γραπτή επικοινωνία που είχαμε με τον αντιπρόεδρο της τουρκοκυπριακής ομοσπονδίας, κ. Orçun Kamalı σχτικά με τις φήμες για τη πιθανότητα αναγνώρισης της τουρκοκυπριακής ομοσπονδίας, ο αντιπρόεδρός ανέφερε πως είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι θα μπορούσε να επιβάλει η UEFA κάτι τέτοιο. «Όπως γνωρίζετε, δεν είμαστε μέλος της FIFA, γι ‘αυτό νοιάζονται μόνο γα τα μέλη τους και όχι για το συνολικό ποδόσφαιρο. Δεν ενδιαφέρονται για το πάθος των νέων για το ποδόσφαιρο στη Βόρεια Κύπρο, την ώρα που UEFA και FIFA υποστηρίζουν ότι ”το ποδόσφαιρο προωθεί την ειρήνη, αποτελώντας γέφυρα μεταξύ ανθρώπων, χωρίς διακρίσεις…”. Δεν επιτρέπουν στους νέους μας να παίξουν φιλικούς αγώνες με ομάδες του εξωτερικού» συμπλήρωσε.
Σε ότι αφορά τη συμφωνία που υπεγράφη το 2013 και για τον λόγο που πάγωσε, αναφέρει πως έπαιξαν ρόλο οι απομακρύνσεις των προέδρων FIFA και UEFA, ο θάνατος του κ. Κουτσοκούμνη, η υποψηφιότητα για δημαρχεία από τον κ. Σερτόγλου στην τ/κ μεριά της Κύπρου, καθώς και τα έγγραφα του 1955, τα οποία θα έδειχναν ότι αποτελούν μέλος μιας κοινής ομοσπονδίας, τα οποία όμως δεν βρέθηκαν ποτέ, ενώ δε δίστασε να αναφέρει πως έχουν την απόλυτη υποστήριξη της Τουρκίας προς μια θετική έκβαση της ιστορίας.
Στιγμές έμπνευσης και ελπίδας για το παρόν και το μέλλον
Το ποδόσφαιρο στην Κύπρο αποκτά διαστάσεις θρησκείας και αποτελεί αδιαμφισβήτητα το μεγαλύτερο κοινωνικό φαινόμενο του νησιού. Για αυτό και μπορεί να αποτελέσει τον κινητήριο μοχλό, που ίσως να μη μπορέσει να λύσει το κυπριακό ζήτημα στη πολιτική του διάσταση, αλλά μπορεί να θρέψει το έδαφος, να χτίσει τις βάσεις και να προετοιμάσει την κοινωνία μέσα από δράσεις που στέλνουν ισχυρά μηνύματα ειρήνης, φιλίας, συνεργασίας, επικοινωνίας και αμοιβαίου σεβασμού.
Η αρχή έγινε στις 26 Μαρτίου του 2005 όταν για πρώτη φορά μετά από 50 χρόνια, πραγματοποιήθηκε (φιλικός) αγώνας μεταξύ ομάδων από τις δύο κοινότητες. Πρόκειται για τις ομάδες«Νέα Σαλαμίνα» (ελληνοκυπριακή) και τη «Γενί Τζαμί» (τουρκοκυπριακή), σε ένα γεμάτο γήπεδο στο Στάδιο ‘Αμμόχωστος’. Ήταν η πρώτη φορά μετά το 1955 που Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μοιράστηκαν από κοινού τις κερκίδες.
Τα παραδείγματα όπου ο αθλητισμός φέρνει κοντά τις δύο κοινότητες είναι ουκ ολίγα. Από τη συμμετοχή Τουρκοκυπρίων (εκπροσωπώντας την Κύπρο) σε αθλήματα όπως το τένις και τη σκοποβολή, αλλά και Ελληνοκύπριοι που αγωνίζονται στην άλλη μεριά, όπως ο Άθως Χρυσοστόμου, τερματοφύλακας σε τουρκοκυπριακή ποδοσφαιρική ομάδα, όπου πρόσφατα έζησε μια στιγμή ισχυρής αποδοχής από την κοινότητα των Τουρκοκυπρίων, σε έναν αγώνα συμβολικής αξίας.
Όλα ξεκίνησαν όταν το εξτρεμιστικό κόμμα της Κύπρου, ΕΛΑΜ, σε μια διαδήλωση στις 15 Νοεμβρίου έκαψε μια τουρκοκυπριακή σημαία. Στη συνέχεια, στον αγώνα μεταξύ των τουρκοκυπριακών ομάδων «Το λαϊκό σπίτι της Κερύνειας» και του «αθλητικού σωματείου Πραστειού» πραγματοποιήθηκε μια συμβολική κίνηση αποδοχής, τιμής και σεβασμού προς τον Ελληνοκύπριο τερματοφύλακα, καθώς η διοίκηση της δεύτερης ομάδας, σε ένδειξη διαμαρτυρίας ήθελε να μοιράσει σε φιλάθλους και παίκτες τουρκοκυπριακές σημαίες, όμως η ομάδα της Κερύνειας, βγήκε στο γήπεδο μοιράζοντας λουλούδια και τον Ελληνοκύπριο Άθω ως αρχηγό της. Η κίνηση έγινε αποδεκτή από όλους τους παρευρισκόμενους και τον Ελληνοκύπριο τερματοφύλακα να δηλώνει: «Ήταν μια έκπληξη για μένα. Τα συναισθήματα τα δικά μου είναι ότι η πατρίδα μας είναι μισή, δεν αλλάζει αυτό. Από εκεί και πέρα το βλέπω σαν δουλειά. Φυσικά όμως ήταν μια ευχάριστη χειρονομία που μοιράστηκαν τα λουλούδια στο γήπεδο σε ένδειξη ειρήνης και φιλίας, και με συγκίνησε το ότι μου έδειξαν οι φίλαθλοι των δύο ομάδων τέτοιο σεβασμό και τιμή που αγωνίζομαι σε αυτόν τον τόπο».
Η τελευταία μεγάλη σημαντική δράση, ήταν ο φιλικός αγώνας (που διοργανώθηκε, μεταξύ άλλων, υπό την αιγίδα του Stelios Philanthropic Foundation), μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων στις 20/03/2019. Συγκεκριμένα, αγωνίστηκαν η Νέα Σαλαμίνα, εκπροσωπώντας τους Ελληνοκύπριους, και η Μαγούσα Τουρκ Γκιουτζού, εκπροσωπώντας τους Τουρκοκύπριους. Ο αγώνας πραγματοποιήθηκε στην Πύλα, στο μοναδικό μέρος της Κύπρου όπου κατοικούν μαζί Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, παρουσία άνω των 400 φιλάθλων και από τις δύο μεριές του νησιού, να μοιράζονται την ίδια κερκίδα σε ένα πνεύμα ειρήνης, φιλίας, σεβασμού και αλληλοεκτίμησης.
«Δε θέλουμε ο φιλικός αυτός αγώνας να παραμείνει ένα απλά μεμονωμένο περιστατικό. Σκοπός μας είναι να συνεχίσουμε μελλοντικά τέτοιες δράσεις, που θα φέρνουν τις δύο κοινότητες κοντά», δηλώνει ο κ. Μάριος Ηλιάδης, διαχειριστής στο Stelios Philanthropic Foundation και συνεχίζει «δεν είναι μόνο το ποδόσφαιρο, αλλά ο αθλητισμός εν τω συνόλω στην Κύπρο που μπορεί να έχει αυτή τη θετική επίδραση στην επικοινωνία των δύο κοινοτήτων. Το ένιωθες στην ατμόσφαιρα, ο κόσμος ήταν χαρούμενος και βαθιά συγκινημένος».
Ο κ. Ηλιάδης αναφέρει επίσης πως ήταν μια άκρως δύσκολη διαδικασία η οργάνωση του φιλικού αγώνα, όπου βρέθηκε λύση στα περισσότερα εμπόδια αλλά όχι σε αυτό ίσως με τη μεγαλύτερη συμβολική βαρύτητα, καθώς στις θέσεις των επισήμων παρευρέθηκε μονάχα ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Νίκος Αναστασιάδης.
Το ίδρυμα επιθυμεί ο επόμενος φιλικός αγώνας να διοργανωθεί στη νεκρή ζώνη (ή επίσημα «Παρεμβαλλόμενη γραμμή του Ο.Η.Ε. στην Κύπρο» δηλαδή το όριο μεταξύ Ελληνόφωνων περιοχών και Τουρκόφωνων περιοχών της Κυπριακής Δημοκρατίας), για να υπάρξει μια πιο ελκυστική πρόταση ώστε να προσέλθουν και οι δύο ηγέτες και να σταλθεί έτσι ένα ακόμα πιο ηχηρό μήνυμα ενότητας. Το πρόβλημα όμως είναι πως δεν υπάρχουν οι κατάλληλες εγκαταστάσεις ή γήπεδα να φιλοξενήσουν ένα τέτοιο γεγονός.
Στα πρακτικά, το παιχνίδι έληξε ισόπαλο χωρίς να κρατηθεί σκορ και όπως δηλώνει ο κ. Ηλιάδης «χρειαζόμαστε μια ισοπαλία και στο νησί».
Το ίδρυμα εξετάζει επίσης την πιθανότητα ίδρυσης μιας κοινής αθλητικής επιτροπής, η οποία θα έχει εκπροσώπους από τις δυο μεριές του νησιού, με σκοπό να προωθήσει, μέσω του αθλητισμού, μηνύματα ειρήνευσης στην Κύπρο. «Ο αθλητισμός θα παίξει καίριο ρόλο στην ένωση του νησιού, δεν αρκεί μόνο αυτό, αλλά μπορεί να ωθήσει τα πράγματα προς την κατεύθυνση της ενοποίησης. Ο αθλητισμός, ειδικά όταν απευθύνεται σε νέα παιδιά, που δεν είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους και να δουν ότι δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα, μπορεί να προσφέρει πολλά. Ονειρεύομαι μια Κύπρο ενωμένη όπως θα έπρεπε να είναι. Θυμάμαι πως ήταν η κατάσταση στο νησί πριν 45-50 χρόνια. Στην εποχή που ζούμε πλέον, δεν πρέπει να ανοίξουμε μόνο τις καρδιές μας αλλά και τα μυαλά μας. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι οι δύο κοινότητες δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν», επισημαίνει ο κ. Ηλιάδης.
«Σαν άτομο που είμαι υπέρ της ενοποίησης, ήταν μια πολύ συναισθηματική εμπειρία για μένα αυτός ο φιλικός αγώνας, αλλά ταυτόχρονα ήταν και πολύ στενάχωρη, γιατί πρόκειται για ένα ακόμη μεμονωμένο περιστατικό. Έχουμε ανάγκη τέτοιες όμορφες στιγμές και εικόνες», δηλώνει ο κ. Μιλτιάδους.
Μπάσκετ – Μια γέφυρα επικοινωνίας που χτίζεται από μικρά παιδιά
Το κυπριακό ζήτημα επηρεάζει έντονα και το μπάσκετ με τις αντίστοιχες ομοσπονδίες της Κύπρου να μην βρίσκονται σε επικοινωνία.
Συγκεκριμένα, ο Μιχάλης Σεραφείμ, επικεφαλής του μπασκετικού τμήματος του φορέα Peace Players στην Κύπρο, αναφέρει στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, πως η κατάσταση παραλληλίζεται με το status quo της πολιτικής κατάστασης στην Κύπρο. Δηλαδή, η μεν Κυπριακή Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης είναι αναγνωρισμένη διεθνώς (π.χ. FIBA), ενώ η αντίστοιχη τουρκοκυπριακή αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία.
Υπάρχει όμως μία εναλλακτική πρόταση. Ο κ. Σεραφείμ, μας μίλησε για τις δράσεις του Peace Players, διεθνής φορέας ο οποίος από το 2006, χρησιμοποιεί το μπάσκετ σαν ένα δίαυλο επικοινωνίας για τις δύο κοινότητες του νησιού, μέσω της συμμετοχής παιδιών σε κλίμα ομαδικότητας και συνεργασίας, σε ανάμεικτα μπασκετικά τουρνουά, προπονήσεις και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις, όπως πχ μαθήματα καριέρας για παιδιά 15-16 ετών.
«Υπάρχει ο ανταγωνισμός αλλά σε υγιές επίπεδο. Δεν βάζουμε να παίξουν Τουρκοκύπριοι ενάντια σε Ελληνοκύπριους, αλλά πάντα σε ανάμεικτες ομάδες. Ειδάλλως απλά θα ρίχναμε λάδι σε ένα ήδη φλέγον ζήτημα», αναφέρει ο επικεφαλής του μπασκετικού τμήματος και συνεχίζει σχολιάζοντας πως οι ομάδες σχεδιάζονται βάσει της φιλοσοφίας να είναι ανταγωνιστικές μεταξύ τους αλλά και ανάμεικτες με Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους να αγωνίζονται στην ίδια ομάδα, προωθώντας έτσι ένα μήνυμα ενότητας και ισότητας.
Τα τουρνουά αυτά πραγματοποιούνται ανεπίσημα, και δεν βρίσκονται υπό την αιγίδα κάποιας ομοσπονδίας είτε του νησιού είτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Υπάρχουν φυσικά νικητές και απονομές μεταλλίων, αλλά στόχος είναι να έρθουν κοντά τα παιδιά και οι οικογένειες από τις δύο κοινότητες, μέσω αυτών των κοινών εμπειριών. Σκοπός είναι να μάθουν τα παιδιά από τις δύο κοινότητες να αντικρίζουν το ένα το άλλο ως ανθρώπους, και όχι ως άτομα ενός αντίπαλου στρατοπέδου: «Αυτό που με κάνει χαρούμενο, είναι που έχω την ευκαιρία να ασχολούμαι με κάτι μεγαλύτερο από εμένα, η σχέση που αποκτώ με τα παιδιά και να βλέπω να χτίζεται μια γέφυρα ανάμεσα στις δύο κοινωνίες μέσα από τις παιδικές φιλίες. Και έχουμε παρατηρήσει πολλές από αυτές τις φιλίες να κρατούν και όταν μεγαλώσουν τα παιδιά».
Σημαντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι η κοινωνία (και από τις δυο μεριές) δείχνει να αγκαλιάζει αυτή την πρωτοβουλία. «Φέτος είχαμε περίπου 27 εκδηλώσεις από τον Σεπτέμβριο ως τώρα (προπονήσεις, αγώνες, μπάρμπεκιου, επισκέψεις σε σχολεία κλπ) και είχαμε 1.648 συμμετοχές συνολικά. Όσον αφορά τα παιδιά που συμμετέχουν στις ομάδες, αγγίζουν τα 172 (κορίτσια 55.4% – αγόρια 45.6%), προερχόμενα και από τις δύο μεριές του νησιού».
Ένα ακόμη γεγονός που δείχνει τη θετική εξέλιξη της πρωτοβουλίας και της αποδοχής που χαίρει από την κοινωνία, είναι πως στην αρχή οι αγώνες πραγματοποιούνταν αποκλειστικά στην πράσινη ζώνη. Τα τελευταία 2-3 χρόνια όμως οι φιλικές αναμετρήσεις πραγματοποιούνται πλέον και στις δύο περιοχές του νησιού και όχι αποκλειστικά στην πράσινη ζώνη.
Η ελπίδα για το μέλλον χτίζεται μέσα από τα παιδιά, σύμφωνα με τον κ. Σεραφείμ: «Το μπάσκετ πραγματικά μπορεί και φέρνει κοντά τα παιδιά αυτά. Στην ηλικία των 9-10 ετών, δεν έχουν σχηματίσει ακόμα αυτές τις γνωστές στερεοτυπικές απόψεις για τους απέναντι τους. Οπότε είναι μια καλή ηλικία και ένας ωραίος τρόπος για να τους δείξουμε την εναλλακτική. Κάποια παιδιά όσο μεγαλώνουν και φτάνουν τα 16-17 μπορεί να αποχωρούν από τις προπονήσεις και τα τουρνουά, αλλά δεν απομακρύνονται εντελώς. Έχουμε δει να σχηματίζονται φιλίες μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, ενώ όταν διοργανώνουμε διάφορες εκδηλώσεις και τους προσκαλούμε όλους, έρχονται ευχαρίστως. Και αυτή είναι η πραγματική νίκη για εμάς, να βλέπουμε να αναπτύσσονται τέτοιοι δεσμοί φιλίας».
Ένα άλλο στοιχείο όπου φαίνεται θετική εξέλιξη, είναι πως ο φορέας δεν έχει έρθει ως τώρα αντιμέτωπος με καταστάσεις εχθρικές, πχ κάποιες διαδηλώσεις. «Νομίζω η κοινωνία έχει γίνει πιο δεκτική σε αυτές τις δράσεις μας, ειδικά εν συγκρίσει με 20 χρόνια πριν».
Ο κ. Σεραφείμ ρωτήθηκε επίσης αν υπάρχουν κάποιες δράσεις ώστε τα τουρνουά αυτά να αποκτήσουν μια επίσημη χροιά.
«Όχι προς το παρόν. Και πείτε το κάνουμε, υπό ποια ομοσπονδία θα το διοργανώσουμε; Οπότε έχουμε ήδη το πρώτο μας πρόβλημα εδώ. Άμα μπούμε σε αυτή τη διαδικασία τα πράγματα θα γίνουν περίπλοκα και δε θέλουμε να προβούμε σε κάτι που θα προκαλέσει διχόνοια. Πιστεύω πως ο τρόπος που λειτουργούμε για την ώρα είναι ωφέλιμος για όλους. Εξάλλου ίσως και να μην δεχτεί μια ομοσπονδία να μας αναγνωρίσει, καθώς σκοπός μας δεν είναι τόσο η παραγωγή παικτών, αλλά η συνεργασία και ένωση των δύο γειτονιών».
Να σημειωθεί πως δεν υπάρχει αντίστοιχη δραστηριότητα στο ποδόσφαιρο της Κύπρου.
Όσον αφορά το μέλλον, ο κ. Σεραφείμ δήλωσε πως: «Κατά τη γνώμη μου, σε επαγγελματικό επίπεδο, λόγω πολιτικών, οικονομικών και άλλων ζητημάτων δύσκολα θα υπάρξει κάποια πρόοδος. Ωστόσο, σε ερασιτεχνικό επίπεδο, μπορούν να πραγματοποιηθούν πολλές δράσεις. Δεν είμαι αισιόδοξος για μια πολιτική λύση στην ένωση του νησιού, αλλά είμαι αισιόδοξος όσον αφορά τους ανθρώπους».
Ο ελέφαντας στο δωμάτιο
Το ποδόσφαιρο και ο αθλητισμός εν τω συνόλω, καταφέρνει πράγματι να φέρνει τις κοινότητες κοντά, χτίζοντας γέφυρες μη ορατές στο μάτι, φέρνοντας σε επικοινωνία τις δύο γειτονιές. Δυστυχώς, ο ελέφαντας στο δωμάτιο, (το κυπριακό ζήτημα), δεν μπορεί να αγνοηθεί. «Αν δεν λυθεί το Κυπριακό, τότε και ο ‘’γάμος’’ μεταξύ των δύο ομοσπονδιών θα παραμείνει για πάντα παγωμένος», σύμφωνα με τον κ. Δημήτρη Δημητρίου, βουλευτή και μέλος του κυπριακού κόμματος ΔΗΣΥ.
Όπως δηλώνει εξάλλου και ο κ. Μιλτιάδους: «Ο αθλητισμός δεν μπορεί να λύσει το κυπριακό ζήτημα, ή το οποιοδήποτε πολιτικό ζήτημα. Πάρτε για παράδειγμα την εκεχειρία στην αρχαία Ελλάδα, οι πόλεμοι σταματούσαν για θρησκευτικούς λόγους, όχι για αθλητικούς. Ο αθλητισμός δεν μπορεί να γίνει ο κύριος παράγοντας για την ενοποίηση, αλλά μπορεί να αποτελέσει τον κινητήριο μοχλό».
Το ρεπορτάζ του Στάθη Κετιτζιάν για το ζήτημα του κυπριακού ποδοσφαίρου είναι καρπός του Ελληνογερμανικού Εργαστηρίου Δημοσιογραφίας Dialoggers της Αντιπροσωπείας Ελλάδας/Κύπρου του Konrad-Adenauer-Stiftung
