1. Περπατήστε τη
Στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού, με αφετηρία την παραλία Ποτάμι στο Καρλόβασι, περπατήστε το μονοπάτι έως τις απομονωμένες παραλίες Μικρό και Μεγάλο Σεϊτάνι, με τα γαλαζοπράσινα νερά (1 ώρα και τριάντα λεπτά) ή/και μέχρι τα χωριά Δρακαίοι και Καλλιθέα (συνολική διάρκεια 2 ώρες και 50 λεπτά) με πανοραμική θέα στο Αιγαίο.
2. Κάθε παραλία και μια εξόρμηση
Θα κολυμπήσετε σε δροσερές θάλασσες, θα ξεκουραστείτε σε αμμουδιές χιλιομέτρων και θα γνωρίσετε παραλίες που οριοθετούνται από πεύκα. Κάτω από την πυκνή βλάστηση του πευκοδάσους βρίσκονται οι Τσαμπού, Τσαμαδού και τα Λεμονάκια, η μία δίπλα στην άλλη, προς το Κοκκάρι. Ο Μπάλος στα Κουμέικα έχει ψιλό βότσαλο και διάφανα βαθιά νερά. Στον Μαραθόκαμπο η Ψιλή (Χρυσή) Άμμος είναι ιδανική για οικογένειες με παιδιά, ρηχή θάλασσα και οργανωμένη πλαζ, ενώ του Πυθαγορείου και το Ποτοκάκι είναι αχανείς και πιο πολυσύχναστες.
3. Ταξίδι στην ιστορία
Επισκεφτείτε το Ηραίο, όπου σώζονται ο ναός της Ήρας και ο μεγάλος Βωμός (έργα διαφορετικής ιστορικής περιόδου). Αξίζει μια βόλτα στο χωριό Παγώνδας για το Λαογραφικό Μουσείο, με αντικείμενα από την καθημερινότητα των προγενέστερων Σαμιωτών (τηλ. 22730-95286, Δευτ.-Τρ.-Πέμπ.-Σάβ.10.00-13.00, Τετ.-Παρ.-Κυρ. 17.30-20.30). Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πυθαγορείου (τηλ. 22730-62813, ώρες: Τρ.-Κυρ. 08.00-17.00) φιλοξενεί περί τα 3.000 ευρήματα, ενώ στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βαθέως Σάμου (τηλ. 22730-27469, Τρ.-Κυρ. 08.00-15.00) θα δείτε μεταξύ άλλων γλυπτική και κεραμική, χάλκινα και ελεφαντοστέινα αντικείμενα. Υπάρχει διαθέσιμο ενιαίο εισιτήριο τριών ημερών (13 ευρώ) που λειτουργεί συνδυαστικά για περισσότερους από έναν αρχαιολογικούς χώρους.
4. Γιορτές και πανηγύρια
Γιορτάστε στα παραδοσιακά πανηγύρια με τους ντόπιους. Κάθε που γιορτάζει κάποιος πολιούχος άγιος, στα χωριά μαγειρεύουν τη «γιορτή», μια τοπική συνταγή με κατσικίσιο κρέας, στον ζωμό του οποίου βράζουν σπασμένο στάρι. Στις 20/7, του Προφήτη Ηλία, στήνεται πανηγύρι σε πέντε χωριά, μεταξύ των οποίων τα Κονταίικα και οι Βουρλιώτες, στις 26/7 στο χωριό Κέδρος, στον Πύργο και στους Μυτιληνιούς, στις 6/8 στην Άμπελο και ολονύχτιο στο Καρλόβασι, στην εκκλησία του Σωτήρος στο Ποτάμι. Στα πανηγύρια σερβίρουν και λουκουμάδες, ενώ με το παραδοσιακό τραγούδι «Πλατανιώτικο νερό» αρχίζουν οι χοροί.
5. Το αρχαίο θαύμα της μηχανικής
Εξερευνήστε το Ευπαλίνειο Όρυγμα (Πυθαγόρειο, τηλ. 22730-61400, καθημερινά 08.00-15.00), τη σήραγγα που δημιουργήθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. για να χρησιμοποιηθεί ως υδραγωγείο. Πλέον μπορεί κανείς να διασχίσει ολόκληρη τη στοά των 1.036 μέτρων. Αν πάσχετε από κλειστοφοβία, αποφύγετέ το.
6. Το βουνό είναι αλλιώς
Περιηγηθείτε στα ορεινά χωριά: στον Πλάτανο με τα υφαντά, στους Βουρλιώτες και στους Μανωλάτες με την υπέροχη θέα και τα μικρά κρυμμένα καφενεδάκια.
7. Φάτε μάτια ψάρια
Δοκιμάστε την ψαριά της ημέρας στην ταβέρνα οι «Ψαράδες», στον όρμο του Αγίου Νικολάου, κοντά στα Κοντακέικα (τηλ. 22730-32489) μπροστά στο λιμανάκι, με τα τραπέζια σχεδόν να ακουμπούν στο νερό.
8. Κατάνυξη και ιστορία
Στο νησί υπάρχει έντονο το χριστιανικό στοιχείο. Επισκεφτείτε τα μοναστήρια της Μεγάλης Παναγιάς και του Τίμιου Σταυρού, αλλά και τη Σπηλιά του Πυθαγόρα, την κρυψώνα του φιλοσόφου, στους πρόποδες του Κέρκη, μέσα στην οποία είναι χτισμένη η γραφική εκκλησία της Παναγίας της Σαραντασκαλιώτισσας.
