ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...

Η Κομισιόν «καίει» την Κύπρο - Οικονομικές ανισορροπίες

Οικονομικά προβλήματα

Μεγάλες προκλήσεις έχει ακόμα να αντιμετωπίσει η Κύπρος σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την έκθεση χειμερινής δέσμης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για τα κράτη μέλη. Στην έκθεση που γίνεται αξιολόγηση της προόδου των κρατών όσον αφορά τις οικονομικές και κοινωνικές προτεραιότητές τους, η Κύπρος μαζί με την Ελλάδα και την Ιταλία είναι οι χώρες που αντιμετωπίζουν υπερβολικές ανισορροπίες.

Τον Νοέμβριο, η Επιτροπή ξεκίνησε εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις για 13 κράτη μέλη με σκοπό να εξετάσει κατά πόσο αντιμετώπιζαν μακροοικονομικές ανισορροπίες και, εάν ναι, τον βαθμό σοβαρότητάς τους. Η Επιτροπή έχει πλέον καταλήξει στο συμπέρασμα ότι και τα 13 αυτά κράτη μέλη αντιμετωπίζουν ανισορροπίες ή υπερβολικές ανισορροπίες, αλλά η σοβαρότητα των ανισορροπιών αυτών σε ορισμένες περιπτώσεις έχει μειωθεί. Η Βουλγαρία, η Γερμανία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Κροατία, η Ιρλανδία, οι Κάτω Χώρες, η Πορτογαλία, η Ρουμανία και η Σουηδία αντιμετωπίζουν οικονομικές ανισορροπίες. Η Κύπρος, η Ελλάδα και η Ιταλία αντιμετωπίζουν υπερβολικές ανισορροπίες.

Εστιάζει στα ΜΕΔ

Σύμφωνα με την Επιτροπή η Κύπρος έχει λάβει σημαντικά μέτρα για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά η χρήση όλων των διαθέσιμων αποτελεσματικών εργαλείων θα εξασφάλιζε περαιτέρω πρόοδο. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μειώθηκαν αισθητά το 2018, κυρίως λόγω της πώλησης και εκκαθάρισης της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας, η οποία μετέφερε ένα σημαντικό χαρτοφυλάκιο επισφαλών στοιχείων ενεργητικού από το τραπεζικό σύστημα σε χωριστό δημόσιο φορέα. Επιπλέον, οι αρχές βελτίωσαν τα πλαίσια αφερεγγυότητας και εκποιήσεων και τον νόμο για την πώληση δανείων και θέσπισαν νόμο περί τιτλοποίησης δανείων. Συνεπώς, η αποφασιστική εφαρμογή των νόμων είναι το επόμενο βήμα. Το σχέδιο ΕΣΤΙΑ, σχεδιασμένο για την αντιμετώπιση μη εξυπηρετούμενων δανείων που είναι εξασφαλισμένα με υποθήκες σε πρώτη κατοικία, πρόκειται να εφαρμοστεί το 2019. Το σχέδιο έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με τον ηθικό κίνδυνο και τον δίκαιο χαρακτήρα του. Η άμεση χρήση όλων των διαθέσιμων εργαλείων σε συνδυασμό με ένα αποτελεσματικό δικαστικό σύστημα μπορεί να μετριάσει ορισμένους από αυτούς τους κινδύνους και τελικά να ενισχύσει τη νοοτροπία συνέπειας στις πληρωμές. Τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα του σχεδίου δεν είναι ακόμη ορατά.

Η Κομισιόν επισημαίνει πως ο τραπεζικός τομέας επέστρεψε στην κερδοφορία κατά το πρώτο εξάμηνο του 2018, αλλά το υψηλό απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων και τα χαμηλά περιθώρια επιτοκίων εξακολουθούν να επιβαρύνουν τις επιδόσεις των τραπεζών. Οι τράπεζες κατέχουν μεγάλα αποθέματα μη εξυπηρετούμενων δανείων, ακόμη και μετά από σημαντικές εκχωρήσεις. Τα καθαρά περιθώρια επιτοκίων εξακολουθούν να μειώνονται, ενώ ο δείκτης κόστους εκμετάλλευσης προς έσοδα σχεδόν διπλασιάστηκε κατά το πρώτο εξάμηνο του 2018.

Στο 105% το χρέος

Συνεχίζοντας, η Επιτροπή κάνει αναφορά για το χρέος του ιδιωτικού τομέα, που αν και μειώνεται παραμένει πολύ υψηλό. Ο δείκτης χρέους του ιδιωτικού τομέα προς το ΑΕΠ μειώνεται, αλλά εξακολουθεί να είναι μεταξύ των υψηλότερων στην ΕΕ. Η μείωση το 2018 οφειλόταν στην ισχυρή αύξηση του ΑΕΠ, τον πληθωρισμό, τις αποπληρωμές σε μετρητά, τις διαγραφές μη εξυπηρετούμενων δανείων και τις συμφωνίες ανταλλαγής χρέους με περιουσιακά στοιχεία. Τα βελτιωμένα νομικά πλαίσια για την αφερεγγυότητα και τις εκποιήσεις και το σχέδιο ΕΣΤΙΑ αναμένεται να συμβάλουν στη μείωση του χρέους του ιδιωτικού τομέα. Το δημόσιο χρέος εκτιμάται από την Κομισιόν ότι θα ανέλθει στο 105 % του ΑΕΠ το 2018, αντιστρέφοντας εν μέρει τη μείωση του 2017.

Το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειώνεται σταθερά κατά την περίοδο 2019-2020, λόγω της αναμενόμενης συνέχισης των υψηλών επιδόσεων στα δημόσια οικονομικά. Ωστόσο, σύμφωνα με την τελευταία ανάλυση της Επιτροπής σχετικά με τη δημοσιονομική βιωσιμότητα, οι κίνδυνοι παραμένουν. Ειδικότερα, το δημόσιο χρέος είναι από τα υψηλότερα στην ΕΕ, γεγονός που καθιστά την Κύπρο ευάλωτη σε ενδεχόμενους χρηματοπιστωτικούς ή οικονομικούς κλυδωνισμούς. Οι κίνδυνοι αυτοί μετριάζονται κάπως από την ικανοποιητική συγκράτηση των μεσοπρόθεσμων χρηματοδοτικών αναγκών, ενώ πρόσφατα , όπως τονίζει, η χώρα επανέκτησε την αξιολόγηση επενδυτικού βαθμού για το χρέος της Κύπρου.

Αρνητική επενδυτική θέση

Η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα αρνητική, κατά την Επιτροπή. Μειώθηκε το 2018, αλλά παραμένει σε μεγάλο βαθμό αρνητική στο 105,5 % του ΑΕΠ το τρίτο τρίμηνο του 2018. Εξαιρουμένου του εξωτερικού χρέους των οντοτήτων ειδικού σκοπού, η αρνητική καθαρή διεθνής επενδυτική θέση είναι πολύ μικρότερη. Το τρίτο τρίμηνο ανερχόταν στο - 30,4 % του ΑΕΠ, σε σύγκριση με το όριο αναφοράς του -35 % του ΑΕΠ. Ωστόσο, το γεγονός αυτό καταδεικνύει την εξάρτηση της Κύπρου από ξένες πηγές χρηματοδότησης και την τρωτότητά της στις μεταβολές του κλίματος στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι μεγάλο και χρειάζεται παρακολούθηση.

Για την ανάπτυξη

Όσον αφορά στην ανάπτυξη, η Κομισιόν σημειώνει πως αναμένεται να αυξηθεί μακροπρόθεσμα ελαφρώς, υποστηριζόμενη από την ανάκαμψη των επενδύσεων. Η προβλεπόμενη επέκταση του εργατικού δυναμικού και οι αυξημένες επενδύσεις αναμένεται να αυξήσουν το δυναμικό ανάπτυξης. Ωστόσο, η εστίαση σε επενδύσεις στους τομείς των κατασκευών και των νηολογήσεων, η δυσκολία πρόσβασης στην εγχώρια χρηματοδότηση και οι αδυναμίες στο επιχειρηματικό περιβάλλον θα μπορούσαν να παρεμποδίσουν τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και παραγωγικότητα.

Σημειώνεται πως η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να εξετάζει τις εξελίξεις και τα μέτρα πολιτικής που λαμβάνουν όλα τα κράτη μέλη τα οποία αντιμετωπίζουν ανισορροπίες ή υπερβολικές ανισορροπίες μέσω ειδικής παρακολούθησης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

Αδυναμίες στη δικαστική εξουσία

Στο μικροσκόπιο της Επιτροπής βρέθηκε και η δικαστική εξουσία. Σημειώνει πως η συνεχιζόμενη αναποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος αποδυναμώνει την εκτέλεση των απαιτήσεων. Οι παρωχημένες διατάξεις της πολιτικής δικονομίας, οι χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες και η ασθενική εκτέλεση των απαιτήσεων παρεμποδίζουν τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και αποτρέπουν τις τράπεζες από τη χρήση των διαθέσιμων νομικών εργαλείων για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και, εν τέλει, την ενίσχυση της νοοτροπίας συνέπειας στις πληρωμές στη χώρα. Σε εξέλιξη βρίσκεται μια εκτεταμένη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος. Επικεντρώνεται στα πλέον επείγοντα ζητήματα, δηλαδή την εξειδίκευση και την ψηφιοποίηση των δικαστηρίων, τη διεκπεραίωση των συσσωρευμένων καθυστερημένων υποθέσεων και τη διά βίου κατάρτιση των δικαστών.

Αυξάνονται οι τιμές των κατοικιών

Η αύξηση των τιμών των κατοικιών απασχολεί την Επιτροπή στην Έκθεση του Χειμερινού Εξαμήνου 2019. Η στεγαστική αγορά όπως αναφέρει, συνεχίζει την ανάκαμψή της στηριζόμενη στη ζήτηση από το εξωτερικό. Οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν για τρίτο κατά σειρά έτος, αν και μετρίως, και οι πωλήσεις κατοικιών εξακολούθησαν να αυξάνονται σημαντικά, στηριζόμενες στα προγράμματα παραχώρησης άδειας διαμονής και ιθαγένειας μέσω επενδύσεων. Η ανάκαμψη της στεγαστικής αγοράς θα μπορούσε να μειώσει το ιδιωτικό χρέος, αλλά οι υφιστάμενες ανεπάρκειες του συστήματος έκδοσης και μεταβίβασης τίτλων ιδιοκτησίας περιπλέκει τις διαδικασίες εκποιήσεων και αποτρέπει την ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων.

Στο κόκκινο οι μεταρρυθμίσεις

Ορισμένα άλλα βασικά οικονομικά ζητήματα που αναλύονται στην παρούσα έκθεση επισημαίνουν ιδιαίτερες προκλήσεις για την κυπριακή οικονομία, και συγκεκριμένα, τα εξής:

Η απασχόληση αυξάνεται και η ανεργία μειώνεται, αλλά μπορούν να γίνουν πολύ περισσότερα για τη στήριξη της εργασίας και της κοινωνικής ανάκαμψης. Υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για την ευθυγράμμιση των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης με τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ. Θα μπορούσαν, για παράδειγμα:

i) να ενισχύσουν την προσέγγιση των ενδιαφερομένων·

ii) να βελτιώσουν τη διοικητική αποτελεσματικότητά τους και την εξατομικευμένη καθοδήγηση και

iii) να βελτιώσουν τη συμμετοχή σε ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας, με έμφαση στις ευάλωτες ομάδες ειδικότερα.

Οι μεταρρυθμίσεις στους τομείς της εκπαίδευσης και της υγείας βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις. Στην εκπαίδευση, οι σχετικά υψηλές δημόσιες δαπάνες δεν αντικατοπτρίζονται στα παρατηρούμενα αποτελέσματα. Η πρόοδος όσον αφορά τις ζωτικής σημασίας μεταρρυθμίσεις στον τομέα της εκπαίδευσης, όπως η βελτίωση των διορισμών και της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, είναι άνιση. Οι αναντιστοιχίες δεξιοτήτων και τα πενιχρά εκπαιδευτικά επιτεύγματα εξακολουθούν να περιορίζουν τη δυνητική ανάπτυξη και σχετικά λίγα άτομα συμμετέχουν στην εκπαίδευση ενηλίκων και στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. Η εφαρμογή του καθολικού εθνικού συστήματος ασφάλισης υγείας αποτελεί ευκαιρία για την αύξηση της αποδοτικότητας μέσω της μεταρρύθμισης των δημόσιων νοσοκομείων, της ανάπτυξης της ηλεκτρονικής υγείας και της μεγαλύτερης επικέντρωσης στην προαγωγή της υγείας.

Νομοθεσία

Εξακολουθούν να υπάρχουν αδυναμίες στην επιβολή της νομοθεσίας για το περιβάλλον και το κλίμα. Οι χαμηλές περιβαλλοντικές επιδόσεις της χώρας αποτελούν μείζον πρόβλημα. Η διαχείριση των αποβλήτων και των υδάτων είναι αναποτελεσματική και η μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία μόλις άρχισε. Η Κύπρος υστερεί επίσης όσον αφορά την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα.

Φορολογικοί κανόνες

Οι φορολογικοί κανόνες της Κύπρου φαίνεται να χρησιμοποιούνται σε δομές επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού, αλλά λαμβάνονται ορισμένα μέτρα για τον περιορισμό των εν λόγω πρακτικών. Ορισμένα στοιχεία που μπορεί να διευκολύνουν τον φορολογικό σχεδιασμό περιλαμβάνουν την απουσία παρακρατούμενων φόρων επί των τόκων, των δικαιωμάτων εκμετάλλευσης και των μερισμάτων, τους κανόνες περί φορολογικής κατοικίας νομικών προσώπων ή τα προγράμματα παραχώρησης άδειας διαμονής και ιθαγένειας μέσω επενδύσεων. Ωστόσο, η Κύπρος έχει λάβει μέτρα για την τροποποίηση πτυχών του φορολογικού της συστήματος ώστε να περιοριστεί ο επιθετικός φορολογικός σχεδιασμός, ιδίως με την εφαρμογή ευρωπαϊκών και διεθνώς συμφωνημένων πρωτοβουλιών.

Ανεπάρκειες στο δημόσιο

Οι ανεπάρκειες στον δημόσιο τομέα βλάπτουν το επιχειρηματικό περιβάλλον. Αν και οι προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης δεν έχουν αρχίσει ακόμη, καταβάλλονται προσπάθειες για την επέκταση των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Το πλαίσιο διακυβέρνησης για τις κρατικές επιχειρήσεις δεν είναι ακόμη εξοπλισμένο για τη βελτίωση των επιδόσεών τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ενδεχόμενων υποχρεώσεων του Δημοσίου και να εμποδίσει τις επενδύσεις σε βασικές υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, όπως οι τηλεπικοινωνίες και η ενέργεια. Η Κύπρος πρέπει να απλουστεύσει σημαντικά τις διαδικασίες έκδοσης αδειών για στρατηγικές επενδύσεις. Η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης που θα μπορούσε να βελτιώσει τις υπηρεσίες για τους κατοίκους κάθε περιοχής δεν έχει αρχίσει ακόμη. Η διαφθορά γίνεται αντιληπτή ως πρόβλημα τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από τους πολίτες και ο ρυθμός των μεταρρυθμίσεων για την καταπολέμηση της διαφθοράς είναι αργός. Η ανεξαρτησία της δίωξης και η ικανότητα των αρχών επιβολής του νόμου να διεξάγουν έρευνες για διαφθορά παραμένουν ανεπαρκείς.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS

Κοινωνία: Τελευταία Ενημέρωση

X
X