Μία βαθμίδα πριν από την επενδυτική βαθμίδα φέρνει την Κύπρο και ο αμερικανικός Οίκος Αξιολόγησης Fitch, αφού το βράδυ της Παρασκευής 20 Απριλίου 2018 αναβάθμισε το μακροπρόθεσμο χρέος σε συνάλλαγμα και το εγχώριο νόμισμα της Κύπρου από ΒΒ σε ΒΒ+.
Ο Οίκος κάνει «ποδαρικό» στις αξιολογήσεις του νησιού, καθώς είναι ο πρώτος Οίκος για το 2018 που αναβαθμίζει την Κύπρο, έναντι του Standard and Poor’s που τον προηγούμενο μήνα επιβεβαίωσε απλώς την αξιολόγηση που είχε κάνει το 2017. Ταυτόχρονα, ο Οίκος κράτησε θετικό το Outlook για την Οικονομία της Κύπρου για ακόμη μία φορά. Πλέον, S&P και Fitch έχουν την Κύπρο μια ανάσα πριν την επενδυτική βαθμίδα.
Σύμφωνα με το Δελτίο που συνοδεύει την αξιολόγηση αργά της Παρασκευής, αναφέρει πως η ευελιξία της εξωτερικής χρηματοδότησης της Κύπρου βελτιώθηκε σημαντικά από τότε που η χώρα έφυγε από το πρόγραμμα μακροοικονομικών προσαρμογών τον Μάρτιο του 2016. Η κυβέρνηση βγήκε στις διεθνείς αγορές τον Ιούνιο του 2017, ενώ οι εξωτερικές πληρωμές τόκων προβλέπεται να μειωθούν στο 6,6% των εσόδων του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2018-2019 κατά μέσο όρο 16,2% το 2011-2012. Η Κύπρος, προσθέτει, προσελκύει μεγάλες ξένες άμεσες επενδύσεις στους τομείς των κατασκευών, του τουρισμού, της ενέργειας και της εκπαίδευσης. Τα ταμειακά αποθέματα ανέρχονταν σε 1,2 δισ. ευρώ στο τέλος του 2017, καλύπτοντας τις αναμενόμενες ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης για το 2018.
Τα πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (ΚΤΚ), συνεχίζει, δείχνουν ότι οι στατιστικές του εξωτερικού τομέα στρεβλώνουν ουσιαστικά εταιρείες ειδικού σκοπού (SPE), συμπεριλαμβανομένων των ναυτιλιακών και χρηματοπιστωτικών εταιρειών. Αναμένει ότι το μεγάλο περιεχόμενο εισαγωγών των επενδύσεων θα εξακολουθήσει να επιβαρύνει το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο υπολογίζει σε περίπου 6% του ΑΕΠ το 2018-2019, σε σύγκριση με το μέσο όρο «ΒΒ» 3,2%, αλλά θα ήταν σημαντικά χαμηλότερο όταν εξαιρουμένων των SPE, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΚΤΚ.
Δημοσιονομική επίδοση
Σύμφωνα με τον Οίκο, η δημοσιονομική επίδοση της Κύπρου έχει επωφεληθεί από μια πολύ ισχυρή κυκλική οικονομική ανάκαμψη και μια συνετή δημοσιονομική πολιτική. Προβλέπει ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει να καταγράφει δημοσιονομικά πλεονάσματα ύψους 1,1% του ΑΕΠ το 2018 και το 2019, αφού υπερβεί το δημοσιονομικό της στόχο το 2017 με εκτιμώμενο πλεόνασμα 1,9% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με το μέσο δημοσιονομικό έλλειμμα της ΒΒ με ρυθμό 3,2% . Μια δυναμική αγορά εργασίας και μια βιώσιμη οικονομική δυναμική θα στηρίξουν τα έσοδα υποστηρίζει, ενώ η πρόσφατη συμφωνία με τα συνδικάτα περιορίζει την αύξηση του μισθολογίου στην αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ και το πάγωμα προσλήψεων που θα υιοθετηθεί στον δημόσιο τομέα θα βοηθήσει στη συγκράτηση των τρεχουσών δαπανών.
90% χρέος μέχρι το 2022
Η μεσοπρόθεσμη δυναμική του χρέους δείχνει μια σταθερή πτωτική τάση, η οποία θα παράσχει στην Κύπρο ένα ορισμένο δημοσιονομικό περιθώριο για να απορροφήσει τυχόν υλοποίηση ενδεχόμενων υποχρεώσεων που προέρχονται από τον τραπεζικό τομέα. Η ισχυρή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ, με πρόβλεψη 4% μεσοπρόθεσμα, τα συνεχιζόμενα αναμενόμενα πρωτογενή πλεονάσματα και η σταδιακή αύξηση των ονομαστικών πραγματικών επιτοκίων θα οδηγήσουν σε μείωση του λόγου του ακαθάριστου γενικού δημόσιου χρέους (ΑΕΠ) / ΑΕΠ σε λιγότερο από 90 % μέχρι το 2022.
Πραγματικό ΑΕΠ 3.4% για το 2019-19
Ο Οίκος αναμένει ότι ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ θα παραμείνει σταθερός τα επόμενα χρόνια και κατά μέσο όρο 3,4% το 2018-19, με την υποστήριξη ενός δυναμικού τομέα του τουρισμού και της έντονης κατασκευαστικής δραστηριότητας. Εντούτοις σημειώνει πως το χρέος του ιδιωτικού τομέα και τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs) παραμένουν υψηλά και εξακολουθούν να επιβαρύνουν το νέο δανεισμό, αλλά θεωρεί ότι η οικονομική ανάπτυξη θα είναι ανθεκτική σε πιθανή επιτάχυνση της ομαλοποίησης των ΜΕΔ. Η ανάκτηση των ΜΕΔ υποστηρίζει, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από το εξωτερικό, οι οποίες θα πρέπει να ελαχιστοποιήσουν τη συρρίκνωση της εγχώριας ζήτησης. Οι καταθέσεις των νοικοκυριών είναι επίσης σημαντικές στο 123% του ΑΕΠ στα τέλη του 2017, διπλάσια από τα αποθέματα στεγαστικών δανείων των νοικοκυριών και η έντονη αύξηση της απασχόλησης και οι αυξανόμενοι μισθοί θα βοηθούσαν στην ομαλή ιδιωτική κατανάλωση, εάν αυξανόταν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους.
Έρχονται νομοθετικές μεταρρυθμίσεις
Η διακύμανση του ιδιωτικού τομέα συνεχίζεται, ενώ το χρέος των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων (εξαιρουμένων των μη χρηματοπιστωτικών SPE) μειώθηκε κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες το τρίτο τρίμηνο του 2017 στο 250% του ΑΕΠ. Τα αυξημένα κέρδη, η συνεχής διευθέτηση των καθυστερούμενων υποθηκών, η ανάκαμψη των τιμών των κατοικιών και οι επερχόμενες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν το πλαίσιο αποκλεισμού και αφερεγγυότητας ενδέχεται να ενθαρρύνουν την περαιτέρω αποπληρωμή του χρέους.
Οι κίνδυνοι της Κύπρου
Ο Οίκος Fitch καταγράφει τους τομείς που πρέπει να προσέξει η Κύπρος ως εξής:
Η αδυναμία του τραπεζικού τομέα παραμένει ένας κίνδυνος για τα δημόσια οικονομικά και αναδεικνύει το πιστωτικό προφίλ της Κύπρου. Η κυβέρνηση κατέβαλε 2,5 δισ. Ευρώ στην Συνεργατική Κυπριακή Τράπεζα (COOP) τον Απρίλιο του 2018 για να ανακουφίσει τις ανησυχίες των καταθετών πριν από την αναμενόμενη πώλησή του και μετά από μια πρόσφατη εκροή καταθέσεων από την ίδια. Ο Οίκος αναμένει πως θα οδηγήσει σε αύξηση του δημοσίου χρέους στο 104% του ΑΕΠ το 2018, από 97,5% το 2017.
Επιπλέον, οι κυπριακές αρχές προτίθενται να δρομολογήσουν το σχέδιο "Estia" το οποίο θα εφαρμοστεί για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των ΜΕΔ των ευάλωτων ομάδων, όπου σήμερα υπολογίζονται σε 3 δισ. Ευρώ. Το σύστημα θα βασίζεται σε αναδιαρθρώσεις δανείων και κρατικές επιχορηγήσεις για την παροχή κινήτρων για την αποπληρωμή των δανειοληπτών και θα συνεπαγόταν εκτιμώμενο ετήσιο δημοσιονομικό κόστος 0,25% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα, σχολιάζει σχετικά.
Ο λόγος των ΜΕΔ προς τα συνολικά δάνεια μειώθηκε σταδιακά σε 42,5% στο τέλος του 2017 (109% του ΑΕΠ), από 46,4% στο τέλος του 2016. Η μείωση οφείλεται στην αύξηση των αποπληρωμών, στην αναδιάρθρωση του χρέους, στις διαγραφές δανείων και στην ευρεία προσφυγή σε συμβάσεις ανταλλαγής χρέους προς ακίνητα (debt-to-asset). Ωστόσο, οι εξελίξεις ήταν ανομοιογενείς μεταξύ των τραπεζών, καθώς οι δύο μεγαλύτερες εγχώριες τράπεζες της χώρας, η Τράπεζα Κύπρου (BoC) και η Ελληνική Τράπεζα (HB), προχώρησαν ταχύτερα από τη ΣΚΤ, όπου τα ΜΕΔ αποτελούσαν το 59% των συνολικών δανείων στα τέλη Σεπτεμβρίου 2017.
Τα τραπεζικά κεφάλαια συμπληρώνει, παρέμειναν πάνω από τις ρυθμιστικές απαιτήσεις, αλλά μειώθηκαν το 2017 και τα ίδια κεφάλαια (CET1) μειώθηκαν κατά 1% σε 14,9%. Οι τράπεζες αύξησαν τις προβλέψεις τους εξηγεί, και κατέγραψαν κάποιες ζημιές. Τα δάνεια που δεν επιδέχθηκαν καμίας αναδιάρθρωσης για τον τομέα ανήλθαν σε 11 δισ. Ευρώ (57% του ΑΕΠ) στο τέλος του 2017, γεγονός που κατά τον Οίκο θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάποιες κεφαλαιακές ελλείψεις. Αυτό το επίπεδο των ΜΕΔ είναι πολύ σημαντικό σε σχέση με το συνολικό κεφάλαιο Tier 1 του τραπεζικού τομέα ύψους 5.4 δις ευρώ στο τέλος του 2017, συμπληρώνει.
Βελτιώθηκε η ρευστότητα
Η ρευστότητα βελτιώθηκε κατά τον Οίκο, όπως υποδηλώνεται από την αποπληρωμή του υπολοίπου του ELA της ΕΚΤ το 2017 και οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 3,1% σε ετήσια βάση, φτάνοντας τα 49,4 δισ. Ευρώ το Δεκέμβριο του 2017. Ωστόσο, οι καταθέσεις ξένων εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν το 1/4 των συνολικών καταθέσεων της Τράπεζας Κύπρου και της Ελληνικής Τράπεζας. Πρόκειται κυρίως για βραχυπρόθεσμη χρηματοδοτήσεις, ευάλωτες για την εμπιστοσύνη και πιθανόν να γίνουν πιο ασταθείς συγκριτικά με τις εγχώριες καταθέσεις σε μία περίπτωση ενός στρες.
Η προηγούμενη αξιολόγηση
Στα τέλη Οκτωβρίου 2017 και συγκεκριμένα στις 20 του μηνός, ο αμερικανικός Οίκος είχε αναβαθμίσει την Κύπρο από ΒΒ- σε ΒΒ, με τις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας να τις κρατά σε θετικό outlook, όπως και στην αξιολόγηση του Απριλίου 2017.
Πηγή: kathimerini.com.cy / Παναγιώτης Ρουγκάλας
