Οι κυπριακές τράπεζες χρειάζονται να λάβουν πιο ριζοσπαστικές λύσεις προκειμένου να μειώσουν το υψηλό απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), καθώς ο ρυθμός των αναδιαρθρώσεων έχει υποχωρήσει, δήλωσε η Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Χρυστάλλα Γιωρκάτζη, τονίζοντας ότι ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) ζητεί όπως ληφθούν μέτρα άμεσα.
Μιλώντας ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπής Οικονομικών, η κ. Γιωρκάτζη τόνισε μάλιστα πως ο SSM, ο οποίος τον Νοέμβριο του 2014 ανέλαβε την εποπτεία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών (Τράπ. Κύπρου, Ελληνική, Συνεργατική και RCB), δεν επιδεικνύει την ίδια υπομονή.
«Δυστυχώς (ο SSM) δεν μπορεί να περιμένει και δεν δέχεται σιγά σιγά να μειώσουμε τα ΜΕΔ. Θέλει εδώ και τώρα να λαμβάνονται μέτρα, άμεσα».
Η κ. Γιωρκάζτη αναφέρθηκε στη μείωση του ρυθμού των αναδιαρθρώσεων ΜΕΔ, εξηγώντας ότι η επιβράδυνση σχετίζεται και με το ύψος των τερματισμένων ΜΕΔ, που βρίσκονται ενώπιον των νομικών τμημάτων των τραπεζών, και οι οποίες ανέρχονται περίπου στο 50% των συνολικών ΜΕΧ.
«Ο ρυθμός μείωσης των ΜΕΔ παρουσιάζει μια πτωτική τάση και αυτό αποτελεί ένδειξη ότι το χαρτοφυλάκιο των ΜΕΔ δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο μέσω των αναδιαρθρώσεων», πρόσθεσε.
Όπως είπε, από τον Δεκέμβριο του 2014 τα ΜΕΔ μειώθηκαν κατά €5,5 δις τον Ιούνιο του 2017 μειώθηκαν κατά €1,5 δις σε ετήσια βάση. Σημείωσε όμως ότι ο ρυθμός απομόχλευσης των δανείων υπερβαίνει το ρυθμό αύξησης των νέων δανείων, με αποτέλεσμα η ρυθμός μεταβολής των συνολικών δανείων να παρουσιάζει μείωση 1,8%, κάτι που προβλέπεται να συνεχιστεί του υψηλού δημοσίου χρέους.
Χαρακτήρισε τις υψηλές ΜΕΧ ως την κύρια πρόκληση για τον τραπεζικό τομέα, προσθέτοντας πως το υψηλό ιδιωτικό χρέος και οι ΜΕΧ καθιστούν την κυπριακή οικονομία ευάλωτη σε κραδασμούς.
Αναβάθμιση προβλέψεων για την κυπριακή οικονομία
Αναφερόμενη στην πορεία της οικονομίας, η κ. Γιωρκάτζη είπε πως ύστερα από τέσσερα σχεδόν χρόνια ύφεσης, η κυπριακή οικονομία επέστρεψε στην ανάπτυξη το 2015 και το 2016, ενώ το 2017 παρουσιάζει ρυθμό ανάπτυξης 3,8% υπερβαίνοντας τις εκτιμήσεις της ΚΤΚ του περασμένου Ιουνίου για ανάπτυξη 3,1% το τρέχον έτος.
Πρόσθεσε όμως ότι με βάση τις πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις, όπως τα αποτελέσματα του πρώτου εξαμήνου αλλά και την εξαιρετική τουριστική χρονιά, οι μακροοικονομικές προβλέψεις αναθεωρούνται ανοδικά στα πλαίσια του τρέχοντος γύρου προβλέψεων της ΚΤΚ που θα ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2017 και πλέον αναμένεται ότι το ΑΕΠ φέτος θα αυξηθεί με ρυθμούς κοντά στο 4%.
Σε μονοψήφιους αριθμούς η ανεργία το 2018
Σε σχέση με την ανεργία, η Διοικητής της ΚΤΚ ανέφερε πως ο ρυθμός της ανεργίας το δεύτερο τρίμηνο του 2017 μειώθηκε στο 10,6% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2015 όταν τότε κορυφώθηκε στο 17,6%, προσθέτοντας παράλληλα ότι η απασχόληση κατέγραψε ετήσια αύξηση 2,8% για ολόκληρο το 2016 και 3,1% για το πρώτο εξάμηνο του 2017.
«Όσον αφορά τις προβλέψεις, το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να σημειώσει περαιτέρω μείωση, φτάνοντας σε μονοψήφιο αριθμό το 2018», πρόσθεσε.
Υπογράμμισε όμως ότι «παρά τις θετικές εξελίξεις, σημαντικά προβλήματα και προκλήσεις εξακολουθούν να παραμένουν, όπως το ιδιαίτερα υψηλό χρέος του ιδιωτικού (339%) και δημόσιου τομέα (104% του ΑΕΠ), αλλά και το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων (45%) παρά τη μείωση κατά €5,5 δισ. ή 20% από το τέλος του 2014».
«Το υψηλό χρέος και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια καθιστούν την οικονομία πιο ευάλωτη σε ενδεχόμενους δυσμενείς εσωτερικούς ή εξωτερικούς κραδασμούς», τόνισε η κ. Γιωρκάτζη.
Απαντήσεις για περιουσιακά Λαϊκής
Απαντώντας σε ερωτήσεις των μελών της Επιτροπής, η κ. Γιωρκάτζη απέρριψε θέσεις χάθηκαν χρήματα από την πώληση μετοχών της Τράπεζας Κύπρου που κατείχε η πρώην Λαϊκή. Είπε συγκεκριμένα ότι πωλήθηκαν 21 εκατομμύρια μετοχές προς €3,05, προσθέτοντας πως αν η πώληση γινόταν σήμερα οι μετοχές θα πωλούντο προς €2,06. «Θα είχαμε πολύ σημαντικές ζημιές αν εκείνη τη δεδομένη στιγμή δεν κάναμε τη συγκεκριμένη πώληση», συμπλήρωσε.
Η κ. Γιωρκάτζη υπενθύμισε ότι η θυγατρική της Marfin στη Σερβία πωλήθηκε με τίμημα €2,2 εκατ, ενώ η Marfin Ουκρανίας προς €2,45 εκατ.
Για τη Marfin Ρουμανίας, η κ. Γιωρκάτζη, αφού υπενθύμισε πως η πώλησή της προς την Bank of Beirut απορρίφθηκε από την Κεντρική Τράπεζα του Λιβάνου, πρόσθεσε πως έκλεισε συμφωνία για πώλησή της προς την Banrniveld Enterprises, με μεγαλομέτοχο την οικογένεια Βαρδινογιάννη και αναμένεται η απόφαση της Κεντρικής Τράπεζας της Ρουμανίας «με θετικές επενδύσεις».
Για την θυγατρική στην Μάλτα, η κ. Γιωρκάτζη σημείωσε πως οι αρχές της χώρας δεν επιτρέπουν οποιαδήποτε συμφωνία, καθώς η θυγατρική Λόμπαρντ κατέχει και τα ταχυδρομεία και ως εκ τούτου θεωρείται ως εταιρεία δημοσίου συμφέροντος. Πρόσθεσε όμως ότι η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΒΑ) αναγνωρίζει ότι οι ενέργειες που έγιναν είναι σύμφωνες με τα ευρωπαϊκά δεδομένα και θα συμβάλει προς την κατεύθυνση της λύσης του προβλήματος.
Για την IBG στην Ελλάδα, η κ. Γιωρκάτζη είπε πως η αρχή εξυγίανσης προσέλαβε τον οίκο το συμβουλευτικό οίκο Ernst&Young, προσθέτοντας ότι «θα έχουμε σημαντικό όφελος από την πώληση αυτής της εταιρείας».
Σε σχέση με τα δανειστικά επιτόκια, η κ. Γιωρκάτζη είπε πως αυτή τη στιγμή στην Κύπρο υπάρχουν τα χαμηλότερα επιτόκια όλων των εποχών, κάτι που απέδωσε στην ενέργεια της ΚΤΚ το 2015 να επιβάλει περιορισμούς στις εμπορικές τράπεζες που προσέφεραν υψηλά καταθετικά επιτόκια.
Η ενέργεια αυτή, είπε, «ήταν τόσο καλή που έχουμε τα χαμηλότερα επιτόκια όλων των εποχών».
Παρουσιάστηκε επιφυλακτική ως προς ενδεχόμενη περαιτέρω μείωση των καταθετικών επιτοκίων, καθώς ένα μεγάλο μέρος των καταθέσεων στο σύστημα ανήκει σε ξένους.
«Έχει σημασία το να μην μειώσουμε τα επιτόκια σε βαθμό που να φύγουν οι καταθέσεις από ξένους. Το σκεφτήκαμε και εμείς να μειώσουμε τα στοιχεία της φόρμουλας για να πετύχουμε μεγαλύτερη μείωση επιτοκίων, αλλά υπάρχουν κίνδυνοι», είπε.
Να μην τυγχάνει εκμετάλλευσης η πρώτη κατοικία
Η κ. Γιωρκάτζη αναγνώρισε ότι υπάρχει η κοινωνική/ανθρωπιστική πτυχή του θέματος που αφορά την πρώτη κατοικία, στην οποία θα πρέπει μεν να δείξουμε την ανάλογη ευαισθησία. Πρόσθεσε όμως ότι «υπάρχουν και αρκετές περιπτώσεις που δεν σχετίζονται με την πρώτη κατοικία ή περιπτώσεις όπου η πρώτη κατοικία προβάλλεται ως δικαιολογία για μη αποπληρωμή του χρέους».
Γιατί δεν δημιουργήθηκε «κακή τράπεζα»
Στο μεταξύ, μιλώντας ενώπιον της Επιτροπής, Αβέρωφ Νεοφύτου, έδωσε τη δική του εκδοχή γιατί δεν συστάθηκε το 2013 στην Κύπρο οργανισμός διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, που θα αποκτούσε τα προβληματικά δάνεια από τις τράπεζες.
Όπως είπε, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν αποδέχθηκε τα ομόλογα με εξασφάλιση ακινήτων (property bonds), που θα εξέδιδε ο οργανισμός αυτός, ως επιλέξιμα για εξασφάλιση ρευστότητας, όπως έγινε και στην περίπτωση της Ιρλανδίας με την ΝΑΜΑ (National Asset Management Company). Με την ρευστότητα αυτή, ο Οργανισμός αυτός θα εξαγόραζε τα κακά περιουσιακά στοιχεία από τις τράπεζες, προκειμένου να τα διαχειριστεί.
«H EKT, επιμόνως αρνείτο να δεχθεί αυτό που ζητούσαν οι κυπριακές αρχές με την απόφαση που λήφθηκε για την Ιρλανδία και δεν μιλούσε ποτέ στο μνημόνιο για κακή τράπεζα αλλά για ένα εθνικό μηχανισμό διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων».
Την εκδοχή του κ. Νεοφύτου επιβεβαίωσε και ο επικεφαλής του Τμήματος Εποπτείας της Κεντρικής Τράπεζας Γιάγκος Δημητρίου.
Για το ίδιο θέμα η κ., Γιωρκάτζη περιορίστηκε να πει ότι στο αρχικό μνημόνιο η δημιουργία «κακής τράπεζας» περιλαμβανόταν και απαλείφθηκε στο δεύτερο μνημόνιο.
Σε δηλώσεις μετά το πέρας της συνεδρίας, ο κ. Νεοφύτου στάθηκε στο ότι η ΚΤΚ συμμερίζεται την πρόβλεψη ότι η κυπριακή οικονομία θα τρέξει με ρυθμό 4% το 2017, στις αναφορές ότι το αξιόχρεο της κυπριακής οικονομίας από τα σκουπίδια, που βρισκόταν πριν μερικά χρόνια, βρίσκεται μόλις μία βαθμίδα από την επενδυτική κατηγορία, αλλά και την αποπληρωμή χρέους του κεντρικού κράτους προς την ΚΤΚ που ξεπερνά τα 600 εκατομμύρια.
«Έχουμε επίσης στην Κύπρο τα ιστορικά πιο χαμηλά δανειστικά επιτόκια από την ίδρυση της κυπριακής Δημοκρατίας, όπως επίσης τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια για δανεισμό από το κράτος», πρόσθεσε.
«Είναι επιβεβαίωση του γεγονότος ότι σταθήκαμε στα πόδια μας αλλά χρειάζεται να παραμείνουμε σοβαροί και υπεύθυνοι για να συνεχίσουμε με σταθερά βήματα μπροστά για αντιμετώπιση και των προκλήσεων που συνεχίζουν να υπάρχουν, όπως είπε τα ψηλά ποσοστά των ΜΕΔ αλλά και το ψηλό όσον αφορά ποσοστό επί του ΑΕΠ του ιδιωτικού χρέους της Κύπρου», κατέληξε.
Εκ μέρους του ΑΚΕΛ, ο βουλευτής του κόμματος, Άριστος Δαμιανού, είπε πως το κόμμα θα καταθέσει σύντομα στη Βουλή προτάσεις νόμου για προστασία της πρώτης κατοικίας.
«Έχουμε προειδοποιήσει κατ’ επανάληψη ότι ο κίνδυνος εκποίησης της πρώτης κατοικίας είναι πραγματικός και με δεδομένη την έλλειψη βούλησης από πλευράς κυβέρνησης Αναστασιάδη ως ΑΚΕΛ καταθέτουμε σύντομα καινούργιες προτάσεις στο Κοινοβούλιο», είπε.
Για τα δανειστικά επιτόκια, είπε ότι η μείωση που επήλθε είναι ανεπαίσθητη γιατί τα χαμηλομεσαία στρώματα αδυνατούν να εξασφαλίσουν δάνεια και αφετέρου διότι η Κύπρος εξακολουθεί να διατηρεί από τα ψηλότερα, αν όχι από τα ψηλότερα δανειστικά επιτόκια.
